Tímarit Máls og menningar - 01.03.1956, Page 42

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Þá sleppti pabbi gamli fram af sér
beizlinu, eins og honum var svo hætt
við stundum, blessuðum. Þvílíkur
reiðilestur! Hef ég aldrei, hvorki fyrr
né síðar, heyrt hremmilegri skilgrein-
ingu á kaupmönnum né þeirra þénur-
um. Markaðshaldarinn fór án þess að
kveðja.
Nokkrum dögum seinna tók Jóhann
í Sveinatungu þessar sömu kindur á
stórum hærra verði fyrir Nordalsís-
hús.
Ekki varð ég þess var að pabbi
hefði neinn sérstakan áhuga á þjóð-
málum, utan skilnaðarmálinu við
dani. Honum var meinilla við dani
sem yfirþjóð íslendinga, og honum
var eðlislægt að óska þeim minnimátt-
ar sigurs í viðskiptum við sterkari
andstæðing. Var honum ljóst, eins og
flestum alþýðumönnum aldamótaár-
anna, allt það böl, sem við höfðum
af því haft að vera undirokuð þjóð.
Er mér í minni hve barnslega hrifinn
hann var af hugmyndinni um stofnun
Eimskipafélags íslands. Annað fannst
honum ekki koma til mála en að
leggja fram fé til slíkra hluta af
fremstu getu. — Það er tími til kom-
inn, sagði hann, — og langt síðan Jón
karlinri Arason var að svalka á milli
landa. Eg skildi ekki hvað hann átti
við, fyrr en ég fór að lesa Islands-
sögu. En þegar fyrstu blaðafréttir
komu af Gullfossi og stærð hans, þá
mældi pabbi fyrir okkur strákana, á
flötinni fyrir utan bæinn, hve stór
væri knörrinn, og við, sem aldrei
höfðum séð þá „fjöl er flotið gæti“
nema ferjuna á næsta bæ, undruðumst
stórlega þá höfuðsmíð.
Þegar ég var um tvítugt kom það
til mála að ég flyttist vestur um haf.
Ætluðu þau Þóra, föðursystir mín, er
þar var búsett, og séra Halldór E.
Johnson maður hennar (sá er síðar
drukknaði í hinu hörmulega slysi við
Faxasker hjá Vestmannaeyjum) að
skapa mér þar aðstöðu til náms, ef ég
kæmi. Urðu um þetta bréfaskipti okk-
ar í milli. Þegar pabbi komst að þessu,
aftók hann það með öllu: — Ef þú
getur ekki fundið þér stað til að
standa á hér heima, þá er vandséð að
þú getir það þar, sagði hann. Það er
nógu margt af okkar fólki búið að
hrekjast af landi burt, af því það átti
'ekki annars úrkosti, þó þeir fari ekki,
sem engin nauðsyn rekur. Þar með
var þetta útrætt mál frá hans hálfu, og
svo þung var þykkja hans til þessarar
hugmyndar minnar, að ég lét hana
niður falla með öllu. Fann ég það og
vel, að við þetta ýfðust upp gömul sár
sem illa höfðu gróið.
Renni maður huganum til horfins
ástvinar og leyfi honum að dvelja þar
við um sinn, þá hópast þar að minn-
ingar fleiri en tölu verður á komið, og
fleiri en maður kærir sig um að gefa
öðrum hlutdeild í.
Ég sé því í hendi mér að mér mundi
seint vinnast að rekja sögu okkar
32