Tímarit Máls og menningar - 01.03.1956, Page 102

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
ur Magnúsar sjálfs. Virðist mér Jón Helga-
son hafa fært að því gild rök að svo sé, þó
að telja megi með fádæmum að sami maður
skrifi tvær samkynja rithendur. En hvað
sem því líður þá er í þessari bók ákjósan-
legt tækifæri til að kynnast margvíslegum
rithöndum frá síðari helmingi 17. aldar, og
mun Jiað koma mörgum að lialdi til saman-
burðar við önnur handrit svo og við æfingar
í lestri.
Inngangur Jóns Helgasonar er í alla staði
til fyrirmyndar um það hvernig lýsa skal
handriti í slíkri útgáfu. Þar er fyrst almenn-
ur kafli um uppskriftarstarfsemi Magnúsar,
síðan kemur vandleg lýsing á handritinu
sjálfu, arkaskiptingu, ritliöndum, vestfirzk-
um málseinkennum skrifaranna (sem raun-
ar ber furðu lítið á), ferii handritsins og
sögu. Síðan er rakið efni handritsins, og er
það lengsti kafli inngangsins. Þar er gerð
grein fyrir hverju efnisatriði, hvar prentað
sé ef út er gefið, vísað til annarra handrita
af sömu textum, rakinn uppruni ef ekki
liggur í augum uppi, o. s. frv. Er þar að
finna margvíslegan fróðleik sem hér verður
ekki talinn. Öllu þessu er þjappað saman af
mikilli sparsemi, gjörhreinsað af öllum
málalengingum og vangaveltum, en allar
staðreyndir tíndar til með frábærri ná-
kvæmni og vandvirkni. Er það vel að Jón
hefur sett öðrum mönnum þetta eftirdæmi,
þó að fáir muni eftir leika um sinn.
Einhver mun nú ef til vill spyrja: Til
hvers er verið að ljósprenta svona handrit?
Sum af rökunum felast í því sem þegar hef-
ur verið sagt um bókina, en því má bæta við,
að þótt efni þessa handrits yrði allt gefið út
á prent (sem reyndar mun seint), þá er engu
síður mikils vert að bókin sjálf sé aðgengi-
leg í heilu lagi fleiri mönnum en þeim sem
eiga þess kost að handfjalla frumritið. Það
er hvorttveggja að þessi bók, efnisval henn-
ar og samsetning, er menningarsöguleg
heimild, sem ekki verður metin til fulls
nema hægt sé að skoða hana í einu lagi, og
eins hitt að fyrir allan textasamanburð er
ómetanlegt að eiga greiðan aðgang að svo
stóru og fjölbreyttu safnriti sem þessi bók
er. Vonandi á Fræðafélagið eftir að gefa út
fleiri slíkar ljósprentanir, en það mun fara
nokkuð eftir þeim viðtökum sem þessi bók
fær hjá íslenzkum lesendum.
J.B.
Ólafur Davíðsson:
Ég læt allt fjúka
Sendibréf og dagbókarbrot frá
skólaárunum. Finnur Sigmunds-
son bjó til prentunar. ísafoldar-
prentsmiðja h.f. Rvík 1955.
Bók þessi hefir að geyma bréf Olafs
fræðimanns Davíðssonar til föður hans
frá árunum 1877, er hann hóf nám í iatínu-
skólanum 15 ára gamall, til 1895, er hann
hafði dvalizt á annan áratug í Kaupmanna-
höfn við nám og fræðastörf, og enn fremur
dagbók Ólafs, er hann hélt, þó með sleitum,
árin 1881—82 í Reykjavík og Kaupmanna-
höfn. Hefir Finnur landsbókavörður Sig-
mundsson annazt útgáfu rits þessa af vand-
virkni og smekkvísi, gefið bréfunum ein-
kunnarorð, sem tekin eru úr bréfunum sjálf-
um, og ritað stuttan efnisinngang að hverju
bréfi og fáeinar skýringar ásamt nafnaskrá
við allt ritið. Að ytra búningi er einnig vel
snoturlega frá bókinni gengið.
Ólafur Davíðsson var einn hinn vísasti
maður á þjóðleg fræði um sína daga, þá er
Jón Ámason leið. Hann safnaði þjóðsögum
hvaðanæfa og lét eftir sig mikið safn af
þeim. Að vísu var það ekki $ð sama skapi
frumlegt sem það var mikið að vöxtum, því
að Ólafur safnaði einnig úr óprentuðum
söfnum annarra, svo sem Jóns Árnasonar,
Gísla Konráðssonar og margra fleiri. Margt
var þó, sem hann skráði sjálfur og bjargaði
92