Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Side 87

„BERJIZT FYRIR FRELSl“
úthellingar. Við höfum aukið hraðann en
læst sjálf okkur inni. Vélar sem færa alls-
nægtir hafa skilið okkur eftir í skorti. Þekk-
ingin hefur gert okkur tilfinningasljó, tækn-
in gerir okkur hörð og óvingjarnleg. Við
hugsum of mikið og finnum of lítið til. Við
höfum meiri þörf á mannúð en vélum. Við
höfum meiri þörf á gæzku og blíðu en
tækni. Án þeirra eiginleika væri lífið
grimmúðlegt, og allt væri glatað.
Flugvélin og útvarpið hafa tengt okkur
nánar saman. Sjálft eðli þessara uppfinn-
inga hrópar á gæzku mannanna, hrópar á
alheimsbræðralag um allan heim — mill-
jóna örvæntingarfullra manna, kvenna og
lítilla barna, fórnardýra þess skipulags sem
fær menn til að kvelja og fangelsa saklaust
fólk.
Við þá sem til mín heyra segi ég: Orvænt-
ið ekki. Hörmungin sem á okkur hvílir er
aðeins tímabundið skeið ágirndar og heift-
ar þeirra manna sem óttasl framþróun
mannkynsins.
Hatur mannanna líður hjá, og einræðis-
herrar deyja; og valdið sem þeir tóku frá
fólkinu hverfur til fólksins aftur. Meðan
menn lifa og deyja glatast frelsið aldrei.
Hermenn, gefizt ekki óþokkum á vald,
mönnum sem fyrirlíta ykkur og þrælka ykk-
ur, segja ykkur hvað þið eigið að gera,
hvað þið eigið að hugsa og hvað þið eigið
að skynja, sem þjálfa ykkur, fóðra ykkur,
fara með ykkur eins og kvikfé, leiða ykkur
til slátrunar. Gefizt ekki þessum óeðlilegu
mönnum á vald — vélmönnum með vél-
heila og vélhjörtu. Þið eruð ekki vélar. Þið
eruð ekki kvikfénaður. Þið eruð menn. Þið
geymið ást á mannkyninu í hjörtum ykkar,
þið hatið ekki. Aðeins þeir ástlausu hata —
þeir ástlausu og þeir óeðlilegu.
Hermenn, berjizt ekki fyrir þrælahaldi,
berjizt fyrir frelsi. í 17. kapítula Lúkasar
er það skráð: „Guðsríki er hið innra í
yður,“ — ekki einum manni eða hópi
manna, heldur öllum mönnum. Þið, fólkið,
hafið valdið, vald til að skapa vélar, vald
til að skapa gæfu. Þið, fólkið, hafið vald til
að gera lífið frjálst og fagurt, gera lífið að
undursamlegu æfintýri.
I nafni lýðræðisins skulum við þá nota
þetta vald. Við skulum öll sameinast. Við
skulum berjast fyrir nýjum heimi, sómasam-
legum heimi sem gefur mönnum tækifæri
til að starfa, sem færir æskunni framtíð og
ellinni öryggi.
Með slík loforð á vörum hafa óþokkar
eflzt til valda. En þeir lugu. Þeir efna ekki
loforð sín — þeir gera það aldrei. Einræðis-
herrar gera sig frjálsa en þeir þrælka fólkið.
Við skulum nú berjast til að uppfylla
þetta fyrirheit. Við skulum berjast til að
frelsa heiminn, brjóta niður takmörkin
milli þjóðanna, afnema ágirnd, hatur og
umburðarleysi. Við skulum berjast fyrir
heimi vitsmunanna — heimi þar sem vísindi
og framfarir færa öllum gæfu. Hermenn, í
nafni lýðræðisins, sameinumst.“
Þessari ræðu lauk hann með persónulegu
ákalli til konunnar sem hann elskaði og
beið landflótta, Hönnu:
„SjáSu Hanna! Mannssálin er komin
með vcengi, hún lyjtir sér í átt til friðarbog-
ans, til leiftrandi jramtíðar sem bíður þín,
mín, okkar allra___
Líttu upp, Hanna! Horfðu til himins!
Hanna! Heyrirðu! Heyrirðu!“
I þessum síðustu orðum logar næstum
yfirskilvitleg ást. Chaplín hrópar hér aftur
og aftur nafnið sem móðir hans bar, en hún
hafði látizt tíu árum áður. Með ákalli trúar
og kærleika reynir hann að hrífa allt mann-
kyn með sér, hann vill láta rödd sína hljóma
alstaðar, einnig í gröfum dauðra.
Móðir hans, Hanna Chaplín, var gyðing-
ur. En þegar Chaplín var spurður svaraði
hann því alltaf til að hann væri ekki gyð-
165