Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 105

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 105
UMSAGNIR UM BÆKUR gripum, sem þar hafa fundizt, og menning- arsögulegar ályktanir og niðurstöður af rannsóknum þeirra fornminja. Höfundi verður ekki kennt um það, hve rýrt efni liann hefur til meðferðar, ef miðað er við íornminjafundi frá víkingaöld í nágranna- löndum. Þótt Kristján sé fornminjavörður, þá á hann ekki að finna fomminjar, heldur rannsaka og varðveita þær, sem finnast. En hins vegar hlýtur sú spurning að vakna við lestur hins mikla rits, hvort ekki sé hægt að gera eitthvað til þess að finna fomleifar. Það minnti mig stundum á íslandslýsingu Horrebows. Þar heitir kafli t. d.: „Um snáka á Islandien fyrir neðan getur að lesa: „það em engir snákar á íslandi. í Kumlatali fer Kristján réttsælis kringum landið, hefur rannsóknarleiðangurinn í Rangárþingi, sem hefur skilað flestum forn- minjum, og endar í Vestur-Skaftafellssýslu. En á þessari leið eru furðulega stórar eyð- ur, t. a. m. „Kjósarsýsla Ekki er kunnugt um nein heiðin kuml úr Kjósarsýslu. Hnappadalssýsla Ekki er kunnugt um nein forn kuml í Hnappadalssýslu. Strandasýsla Ur Strandasýslu er ekki kunnugt um nein kuml, svo að víst sé.“ Á öllu svæðinu frá Reykjanesskaga til Gilsfjarðar hafa fundizt kuml á 6 stöðum, sumir staðimir eru þó vafasamir. I Barðastrandasýslu hafa 4 kumlateigar fundizt, en annars nær ekkert á Vestfjörðum. í Norðlendingafjórðungi eru 68 fundarstaðir, þó aðeins tveir í Norð- ur-Þingeyjarsýslu, í Norður-Múlasýslu em fundarstaðirnir 14, en aðeins 11 í öðmm sýslum Austfirðingafjórðungs samanlagt. Hefðum við ekki aðrar heimildir um landnám Islands en fomleifar, væmm við heldur illa á vegi staddir. Þær gefa til kynna, að Rómverjar hafi fundið landið um 300 e. Kr„ en ekki fest þar yndi. Um 900 hafi norrænir víkingar setzt að í nokkrum héruðum sunnan lands og norðan, en reist smánýlendur við Breiðafjörð, Faxaflóa og austur á Héraði. írar detta alveg úr sög- unni. En nú vill svo vel til, að við eigum firnagóðar ritaðar heimildir um fyrstu byggð norrænna manna á landi voru. Forn- leifar hafa hingað til ekki leitt neitt í ljós, sem stangast á við frásagnir Landnámu nema það, að fornminjar hafa ekki fundizt í ýmsum hémðum, en þær hljóta að liggja þar fólgnar undir sverði. Niðurstöður íslenzkra fomminjarann- sókna eins og þær liggja fyrir í riti Krist- jáns Eldjáms benda til þess, að hinar skráðu heimildir um upphaf íslenzkrar þjóðar séu ótrúlega ömggar, sé þess gætt, hve langt er liðið frá landnámi, þegar þær eru festar á bókfell. En allt um það er fom- fræðin mjög nauðsynleg fræðigrein á landi hér, og margir krefjast þess af henni, að hún veiti fyrr eða síðar jákvæð svör við ýmsum spurningum og getgátum; hún ein getur bætt framan við íslenzka sögu. En fornfræðin gefur okkur einnig fastan grand- völl til þess að standa á við rannsóknir og útskýringar á fyrstu öld íslandsbyggðar. Þótt íslenzk fomrit séu ágæt að heimilda- gildi, þá ná þau skammt og bregða upp ófullkomnum myndum af lífi og háttum feðranna frægu. „íslenzkar fomleifar úr heiðnum sið, ... bregða skærara Ijósi yfir tiltekin atriði í menningu fommanna en hin bezta rituð heimild gæti gert. Þær sýna vopnaburð fommanna, alvæpni þeirra, sverð, spjót, axir, örvar og skildi, hvemig allt þetta leit út og var smíðað. Á sama hátt sýna þær skartgripi karla og kvenna, skrautnælur margs konar, prjóna, bauga, festar og fleira, sem fólk bar á sér til skrauts og þarfa. Þær sýna list hins daglega um- hverfis, í skartgripum og að nokkru leyti í híbýlum, smekk og fegurðarskyn. Þær 183
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.