Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Síða 105

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Síða 105
UMSAGNIR UM BÆKUR gripum, sem þar hafa fundizt, og menning- arsögulegar ályktanir og niðurstöður af rannsóknum þeirra fornminja. Höfundi verður ekki kennt um það, hve rýrt efni liann hefur til meðferðar, ef miðað er við íornminjafundi frá víkingaöld í nágranna- löndum. Þótt Kristján sé fornminjavörður, þá á hann ekki að finna fomminjar, heldur rannsaka og varðveita þær, sem finnast. En hins vegar hlýtur sú spurning að vakna við lestur hins mikla rits, hvort ekki sé hægt að gera eitthvað til þess að finna fomleifar. Það minnti mig stundum á íslandslýsingu Horrebows. Þar heitir kafli t. d.: „Um snáka á Islandien fyrir neðan getur að lesa: „það em engir snákar á íslandi. í Kumlatali fer Kristján réttsælis kringum landið, hefur rannsóknarleiðangurinn í Rangárþingi, sem hefur skilað flestum forn- minjum, og endar í Vestur-Skaftafellssýslu. En á þessari leið eru furðulega stórar eyð- ur, t. a. m. „Kjósarsýsla Ekki er kunnugt um nein heiðin kuml úr Kjósarsýslu. Hnappadalssýsla Ekki er kunnugt um nein forn kuml í Hnappadalssýslu. Strandasýsla Ur Strandasýslu er ekki kunnugt um nein kuml, svo að víst sé.“ Á öllu svæðinu frá Reykjanesskaga til Gilsfjarðar hafa fundizt kuml á 6 stöðum, sumir staðimir eru þó vafasamir. I Barðastrandasýslu hafa 4 kumlateigar fundizt, en annars nær ekkert á Vestfjörðum. í Norðlendingafjórðungi eru 68 fundarstaðir, þó aðeins tveir í Norð- ur-Þingeyjarsýslu, í Norður-Múlasýslu em fundarstaðirnir 14, en aðeins 11 í öðmm sýslum Austfirðingafjórðungs samanlagt. Hefðum við ekki aðrar heimildir um landnám Islands en fomleifar, væmm við heldur illa á vegi staddir. Þær gefa til kynna, að Rómverjar hafi fundið landið um 300 e. Kr„ en ekki fest þar yndi. Um 900 hafi norrænir víkingar setzt að í nokkrum héruðum sunnan lands og norðan, en reist smánýlendur við Breiðafjörð, Faxaflóa og austur á Héraði. írar detta alveg úr sög- unni. En nú vill svo vel til, að við eigum firnagóðar ritaðar heimildir um fyrstu byggð norrænna manna á landi voru. Forn- leifar hafa hingað til ekki leitt neitt í ljós, sem stangast á við frásagnir Landnámu nema það, að fornminjar hafa ekki fundizt í ýmsum hémðum, en þær hljóta að liggja þar fólgnar undir sverði. Niðurstöður íslenzkra fomminjarann- sókna eins og þær liggja fyrir í riti Krist- jáns Eldjáms benda til þess, að hinar skráðu heimildir um upphaf íslenzkrar þjóðar séu ótrúlega ömggar, sé þess gætt, hve langt er liðið frá landnámi, þegar þær eru festar á bókfell. En allt um það er fom- fræðin mjög nauðsynleg fræðigrein á landi hér, og margir krefjast þess af henni, að hún veiti fyrr eða síðar jákvæð svör við ýmsum spurningum og getgátum; hún ein getur bætt framan við íslenzka sögu. En fornfræðin gefur okkur einnig fastan grand- völl til þess að standa á við rannsóknir og útskýringar á fyrstu öld íslandsbyggðar. Þótt íslenzk fomrit séu ágæt að heimilda- gildi, þá ná þau skammt og bregða upp ófullkomnum myndum af lífi og háttum feðranna frægu. „íslenzkar fomleifar úr heiðnum sið, ... bregða skærara Ijósi yfir tiltekin atriði í menningu fommanna en hin bezta rituð heimild gæti gert. Þær sýna vopnaburð fommanna, alvæpni þeirra, sverð, spjót, axir, örvar og skildi, hvemig allt þetta leit út og var smíðað. Á sama hátt sýna þær skartgripi karla og kvenna, skrautnælur margs konar, prjóna, bauga, festar og fleira, sem fólk bar á sér til skrauts og þarfa. Þær sýna list hins daglega um- hverfis, í skartgripum og að nokkru leyti í híbýlum, smekk og fegurðarskyn. Þær 183
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.