Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 104

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 104
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR við. Og það má gjarnan vera „ljót“ saga í augum meðalmennsku og hverskyns aftur- halds, saga sem keinur við kaunin á okkur öllum, jafnvel illa skrifuð saga og naumast prenthæf — en framar öllu öðru: bók af okkar tíma. Elías Mar. Grundvallarrit um íslenzka fornminjafræði. Kristján Eldjárn: Kuml og haugfé úr heiðnum sið á íslandi. Bókaútgáfan Norðri. etta er mikil bók og glæsileg og hefur þegar hlotið æðstu viðurkenningu há- skólans sem staðgott vísindarit. Við Islendingar búum í undarlegu landi. Hver einasta eyja og landspilda á þessari jörð virðist numin af mönnum löngu fyrir víkingaöld nema Suðurálfa (Antarctica), enda eru þar fáir staðir byggilegir. Svo af- skekkt eyja hefur ekki „fundizt" í sjálfu Kyrrahafinu, að þar hafi ekki verið álit- legar minjar mannavistar, þegar „landkönn- uðir“ uppgötvuðu þær. Rúmlega 2000 míl- ur undan strönd Chile liggur Páskaeyja, örlítið eyland um 1100 mílur að frá næsta byggðu móli, en fræg fyrir fágætar fom- minjar. Hið mikla landfundaskeið í sögu mannkynsins er síðari hluti steinaldar og bronsöld; þá flæktust menn í landaleitir yfir heimshöf og slógu tjöldum, hvar sem óbyggður blettur fannst. Það er óhugsandi, að menn hafi hvorki hrakið né siglt til Is- lands á stein- og bronsaldarskeiði Norður- og Vestur-Evrópu. Það er vitleysa að tala um það, að þá hafi Evrópumenn ekki átt baffær skip. Almennt er talið, að írar hafi komizt út hingað á 8. öld, siglt yfir hafið á svonefndum currökum. Ef það er rétt, þá gátu írar siglt til íslands mörgum öldum fyrr, því að um 800 er löngu liðið blóma- skeið írskrar siglingasögu og skip þeirra verri en áður. Þessum staðreyndum verður ekki þokað og ekki heldur þeirri, að á ís- landi hafa engar fomminjar fundizt, sem ekki hafa getað borizt hingað eftir miðja 9. öld. En nýir fornleifafundir geta leitt annað í Ijós. Sennilega eru íslendingar slæmir fomfræðingar og skeytingarlitlir fræðimenn, en við verðum að taka okkur á. Islenzk fomminjafræði er ung að árum. Það er fyrst í upphafi 19. aldar, að menn taka hér að gefa jarðfundnum gripum gaum og varðveita þá, eftir að hið konunglega safn norrænna fomgripa var stofnað í Kaup- mannahöfn 1807. „Fram til þess tíma hafði ekki verið til nein stofnun, sem lét sér annt um, að haldið væri til haga jarðfundnum munum, og má nærri geta, að fyrir það hafa þeir tortímzt unnvörpum“, segir Eldjárn í formla. En hér heima á íslandi batnaði að- staðan lítið til varðveizlu fornminja, fyrr en Sigurður Guðmundsson málari stofnaði Forngripasafnið í Reykjavík 1863. Næsti áfangi í sögu fornminjarannsókna hér á landi er stofnun Hins íslenzka fomleifafé- lags 1879 og útgáfa árbóka þess. Þar er margvíslegur fróðleikur saman kominn, sem Eldjárn styðst við í riti sínu, en bók hans er fyrsta sjálfstæða ritið, sem birzt hefur um íslenzkar fornminjar. Það er því bæði brautryðjendaverk og grundvallarrit í þess- ari fræðigrein á landi voru, og því miður verður sennilega langt að bíða þess, að það verði úrelt, svo margir fundir hafi komið í dagsljósið, að nýrrar bókar verði þörf. Eldjárn notar orðið kuml sem heiti á legstað heiðins manns, „hvort sem nokkur haugur einkennir hann eða ekki“. Slík kuml hafa fundizt einungis á 123 stöðum á landinu, og er þó mjög óvíst um suma fundarstaðina, en alls eru kumlin 246. Efni bókarinnar er lýsing á þessum kumlum, 182
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.