Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 101

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 101
Umsagnir um bækur Halldór Kiljan Laxness: Brekkukotsannáll Helgafell, 1957. fjöbutÍu kapítula og einn betur skráir H. K. L. fyrstupersónufrásögn Álfgríms nokkurs Hanssonar og nefnir annál, kennd- an við Brekkukot, upphugsað tómthúsbýli í „höfuðstaðnum okkar tilvonandi"; tíminn er nefnilega um og upp úr aldamótunum síðustu. Annálsheiti verksins orkar strax sem einskonar fyrirvari frá höfundarins hendi; lesandinn skuli t. d. ekki búast við hnitmiðuðu skáldsögusniði á frásögninni. Sú verður líka raunin að ýmsu leyti, þó að endurminningar þessar standi í heild öllu nær formi skáldsögunnar en annálsins. Framan af er reyndar varla um söguþráð að ræða; það er upptalning óskyldra smá- atvika, lýsingar ýmiskonar, á persónum, veðri, umhverfi og aldarhætti. Og þegar á líður bók, og tilkoma Garðars alheimssöngv- ara Hólms hefur ljéð frásögunni nokkurt samhengi, kemur sögumaður með sterka innskotsþætti, ágæta snjalla í sjálfum sér, en svo sterka í óskyldleika sínum við þráð- inn, að sízt mundu henta litlum róman. En — hér er semsagt ekki um róman að ræða, heldur eitthvað annað; höf. kýs að kalla það annál, og segjum það gott og gilt, enda- þótt grunur minn sé sá, að vorir gömlu annálaritarar hefðu kosið verkum sínum nokkuð annað form en þetta, á ýmsan hátt, og nefni ég tilgreiningar ártala sem dæmi. Á ártöl er annálshöfundurinn Álfgrímur Hansson aftur allmjög spar, og þykir mér það nokkur afturför frá því sem fyrirrenn- arar hans voru. Upp á móti slíkum smá- munum vegur hinsvegar fjölmargt annað: frásögnin er í stuttu máli sagt svo bráð- skemmtileg, að varla skeikar; svo undur- samleg á köflum, að vart verður á betra kosið; og það ný — þrátt fyrir inngrip essayistans og skáldsins H. K. L. fyrir sögu- manni á stundum — að með orðastað Álf- gríms annálsritara hefur Kiljan enn einu sinni víkkað út umráðasvæði sitt á víðlend- um tungunnar. Það er endurminningastíll- inn, sem hann hefur í þetta sinn komið auga á og hafið til endurnýjungar, aukinna möguleika og fágunar, og hafa þó aðrir ísl. höfundar óneitanlega vel gert á þeim vett- vangi áður. Ekki vil ég samt segja, að stíl- blær bókarinnar í heild sé með þeim hnökralausa hætti sem ætla hefði mátt. Þeg- ar minnst varir kemur stundum inn í frá- sögnina alls óskyldur andi þeim sem ríkir í heild hennar. Þetta er staðreynd, sem sízt hefði mátt vænta af ritsmíð eftir H. K. L., og veit ég ekki hvað veldur: glöp höfundar eða áhugaleysi; kannske þreyta. Ég nefni sem dæmi fyrstu málsgrein 34. kapítula. Þar er vart finnanlegur hinn persónubundni endurminningastíll Álfgríms, og er svipað að segja um flesta þá staði þar sem sögu- maður freistast til að vera ópersónulegur. Þá verður hann — ef svo má að orði komast — stæling á II. K. Laxness. Það er að vísu ekki leiðum að líkjast, en — með tilliti til þess sem áður segir: þetta orkar sem óþarfi af jafn dásamlega persónulegum stílista og Álfgrímur er yfirleitt. 179
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.