Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Blaðsíða 36

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
unura, eins og Grikkjunum gömlu þótti ekki
minna um vert. Við finnum sannarlega til
meff Laviníu og Orin, en sálir þeirra skírast
ekki nægilega í eldskírn þjáninganna til
þess að ljá þeim þann mikilúðlega og stolta
hetjusvip, sem Ijámar af ásjónum þeirra, er
orðið hafa að sætta sig við skelfileg örlög.
Þótt O’Neill verðskuldi að vísu mikið lof
fyrir Elektru, þá er samt ógjörlegt að skipa
þeim leik í flokk með þeim verkum, sem
Grikkir kalla tragedíur en við Islendingar
harmleiki.
Þótt Elektra beri þess ótvíræð merki, að
höfundur hafi fengið talsvert að láni bæði
hjá Aiskylos og Freud, þá her leikritið í
skugga álmtrjánna aftur á móti vitni um
meira sjálfstæði í hugsun, frumleika í efnis-
vali, traustari tök og þroskaðri skilning á
viðfangsefninu. í skugga álmtrjánna kynn-
umst við gömlum, kredduföstum púritana,
Ephraim Cabot, sem býr á hrjóstugri jörð
í Nýja Englandi með sonum sínum þremur
einum saman, því að bæði fyrri og seinni
kona hans eru dánar, þegar þessi sjónleikur
hefst.
Þegar elztu synirnir frétta, að faðir þeirra
hefur kvongazt í þriðja sinn, afsala þeir sér
tilkalli til jarðarinnar fyrir nokkur hundruð
dollara, sem Eben, yngsti sonurinn, grefur
einhvers staðar upp og greiðir þeim. Að
svo búnu fara þeir í gullleit vestur til Kali-
fomíu og koma þeir ekki meir við sögu.
Óðar og Cabot gamli kemur heim með
Abbie, brúði sína, sem er nokkmm áratug-
um yngri en hann, hefst togstreita á milli
hennar annars vegar og Ebens hins vegar,
því hvort um sig hefur eignað sér jörðina í
illkynjaðri síngirni sinni eftir daga Eph-
rains Cabots. Eben þykist sannfærður um,
að þessi unga stjúpa sín hafi í hyggju að
ræna sig jörðinni, sem hann vildi vitaskuld
fá óskerta. Af ráðnum hug gerist stjúpan
ástmey stjúpsonar síns til þess að dreifa
hugsunum hans og ná yfirhöndinni. Hún
lætur ekki heldur þar við sitja, því að hún
fær líka mann sinn til að skrifa undir
skjal, þar sem hann ánafnar jörðina syni
hennar og Ebens, sem gamli maðurinn
hyggur vera skilgetinn son sinn. Vopnin
snúast að vísu í hendi Abbie, en í stað þess
að rekja efnið lengra, birtist hér á eftir
lokaatriðið, þar sem feðgarnir og Abbie eig-
ast við:
cabot: Hvert þó í heitasta! Ég hef ekki
sofið svo langt fram eftir í fimmtíu ár,
Abbie. Engu líkara en að sólin sé alveg
komin upp. Það hlýtur að vera dansinum
og brennivíninu að kenna. Ég hlýt að
vera orðinn gamall. Vonandi er Eben far-
inn að vinna. Þú hefðir mátt gera svo
lítið að vekja mig, Abbie. Nú — hvar er
hún? Ætli hún sé ekki að taka til matinn.
(Hann gengur aS vöggunni) Góðan dag-
inn, sonur sæll. Hann er ljómandi lagleg-
ur! En hvað hann sefur vært. Hann grenj-
ar ekki alla nóttina eins og önnur börn
(Hann fer fram í eldhús og finnur Abbie
þar) Svo þama ertu. Ertu búin að elda
nokkurn mat?
abbie: Nei.
cabot: Líður þér illa?
abbie: Nei.
cabot (Hann klappar henni á öxlina. ÞaS
fer hrollur um hana): Þú hefðir bezt af
því að leggjast fyrir stundarkorn. Sonur
þinn þarfnast þín bráðum. Hann hlýtur
að hafa feiknalyst þegar hann vaknar eft-
ir svona væran svefn.
abbie: Ilann vaknar aldrei aftur.
cabot: Hann er eins og pabbinn. Ég hef
ekki sofið svo lengi í ...
abbie: Hann er dauður.
cabot: Ha?
abbie: Ég drap hann.
cabot: Ertu drukkin ... eða brjáluð!
abbie: Víst drap ég hann. Ég kæfði hann.
Farðu upp og gáðu að því sjálfur, ef þú
trúir mér ekki!
114