Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Blaðsíða 47

TILRAUN UM MANNINN
sagði hann síðar, — hann kynnti hana fyrir bezta vini sínum, sem hafði það
orð á sér að vera mjög kvenhollur; síðan dró hann sig í hlé og fylgdist með
tilrauninni úr fjarlægð. Eftir að þessi tilraun hafði borið vísindalegan árang-
ur gerðist hann enn ótrauðari í leit sinni að orsökum og afleiðingum, um leið
og hann skellti skuld allra ófara mannkynsins á þessa djöfullegu vél: rökfræð-
ina, sem fundin var upp fyrir tuttugu og þremur öldum.
En þessi ástamál voru sem sagt löngu liðin saga þegar ég kynntist honum,
og nú var hann farinn að tala um skírlífi löngum stundum. Ég man einkum
eftir einum morgni, ég var að fara á fætur; það var barið að dyrum og þar
stóð hann þá, náfölur eftir vökunótt, en með glóandi augu. Hann hafði alla
nóttina verið að tala við vin sinn einn um þessi mál og önnur, án þess að kom-
ast að neinni öruggri niðurstöðu. Nú kom hann til mín og vildi halda áfram
samræðunum þegar vinur hans hafði þurft að fara að sofa. Mér tókst þó að
losna við hann um hádegið og telja honum trú um að hann þyrfti líka að fara
að sofa; en klukkan var ekki orðin fjögur þegar hann var kominn aftur. Og
þannig var það að hann talaði við mig um Keuschheit þrjá daga samfleytt.
Þegar kunningjar hans sátu með honum á garðbekk eða við kaffihúsborð
höfðu þeir stundum, þegar hér var komið, orðið vitni fyrirbæra sem voru
óhugnanleg og brosleg í senn. Það kom sem sé fyrir að skórinn á vinstri fæti
hans losnaði við fótinn svo lítið bar á og lagði af stað upp á eigin spýtur. Þeg-
ar eigandinn áttaði sig á hvað var á seyði var skórinn vanalega kominn all-
langt í burt: út undan borðinu, aftur fyrir bekkinn . . . Broslegast var að sjá
hvílíkri varfærni hann beitti til að krækja í skóinn aftur, svo að hann vekti
ekki athygli kunningja síns, sem lét að sjálfsögðu ekki á neinu bera.
Það var einmitt um þessar mundir sem ég mætti honum eitt sinn á förnum
vegi. Hann gekk hinumegin á götunni, án þess að sjá mig. Þegar hann var
kominn móts við mig staðnæmdist hann allt í einu, fórnaði höndum; og ég
heyrði greinilega að hann sagði:
Orrustan mun háð þar til yfir lýkur.
Allir sáu að hann var mjög fjölbreyttur maður og að óreyndu hefði mátt
halda að hann væri ekki minna en tveir jafnvel þrír menn. Eg veit ekki hvort
hann var sjálfur þeirrar skoðunar, en mér virtist stundum margt benda til þess
að honum væri ekki þjáningalaust að halda sættum milli sinna ólíku manna.
Einnig varð mér smám saman ljóst að líf hans var ef til vill ekki annað en illa
dulbúin tilraun til að mótmæla einhverjum hálfgleymdum atburðum, frekar af
þrjózku en sannfæringu, og að það var aðeins þessi blekkjandi þrjózka sem
veitti honum oftast nær þrek til að ganga um eins og maður, tala við aðra
237