Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Side 97

1
EINMANA MAÐUR?
að nota Mikka mús og Andrés önd í „áróðri
rauðliða". Ofsóknarandi var að magnast um
Bandaríkin öll, og kunnir Hollywood-menn
kyntu undir. Byrjað var á því að reka úr
landi kunna andfasista, eins og Þjóðverj-
ann Ilans Eisler, þekkt tónskáld sem hafði
flúið land 1933 undan ofsóknum Hitlers.
Þegar mál hans stóð yfir í nóvember 1947
sendi Chaplín málaranum Picasso svohljóð-
andi skeyti:
Getið þér ekki myndaS nefnd franskra
listamanna, sem mótmœli viS bandaríska
sendiráSiS í París þeim glœpsamlegu fyrir-
ætlunum aS reka Hans Eisler úr landi, og
sent mér ajrit af mötmælunum svo aS ég
geti notaS þau hér.
Pablo Picasso brá þegar við er hann fékk
þessa áskorun frá manni sem hann hafði
aldrei hitt en dáð alla daga síðan 1915.
Mótmælin gegn brottvísun Hans Eislers
voru m. a. undirrituð af Louis Jouvet, Fran-
Qoise Rosay, André Luguet, Jean Louis Bar-
rault, Madeleine Renault, Jean Cocteau,
Henri Matisse, Aragon, Elsa Triolet, Jac-
ques Feyder, Louis Martin Chauffier, Fran-
cis Carco, Georges Auric og Henry Mal-
herbe.
Þegar er kunnugt varð um áskorun Chap-
líns og árangur hennar skrifaði blaðamað-
urinn Westbrook Pegler grein sem birt var
í milljónum eintaka í Hearstblöðunum 3.
desember 1947:
Þetta er óþolandi íhlutun um bandarísk
málefni af hendi útlendings, sem hefur lifaS
í landi okkar í 35 ár og getiS sér .orS fyrir
spillt siSferSi, botnlausar skuldir, rag-
mennsku í tveimur heimsstyrjöldum og
opinskátt samband viS kommúnista.
Viku áður hafði fulltrúadeild Banda-
ríkjaþings samþykkt með 346 atkvæðum
gegn 17 að heimila réttarofsóknir gegn tíu
kunnum mönnum frá Hollywood, sem höfðu
neitað að mæta hjá óamerísku nefndinni
með skírskotun til mannréttindaákvæða
stjórnarskrárinnar. Tímenningarnir voru:
Albert Maltz, Dalton Trumbo, Samuel Or-
nitz, John Iloward Lawson, Ring Lardner,
Lester Cole, Alvah Bessie, Iíerbert Biber-
mann, Edward Dmytryk og Adrian Scott.
Þingmannadómstóllinn tók jafnframt upp
„vandamálið Chaplín". Einn af öldunga-
deildarmönnuin repúhlikana, Harry P.
Cain, krafðist þess að Chaplín yrði dæmdur
útlægur úr Bandaríkjunum þar sam mats-
atriði væri hvort hann hefði ekki gerzt sek-
ur um landráð með því að senda Picasso
skeytið. Jafnframt krafðist einn af fulltrúa-
deildarmönnum demókrata, John Rankin,
þess að Chaplín yrði vísað úr landi, þar sem
hann hefði neitað að gerast bandarískur
borgari og af því að hneykslanlegt einkalíf
hans græfi undan siðferðinu um gervöll
Bandaríkin.
Ekki leið á löngu þar til tilgangurinn
hirtist með ofsóknunum gegn „tímenning-
unum frá Hollywood" og árásunum á Chap-
lín, þegar hafin var fjöldaframleiðsla á
stríðsmyndum og „andrauðum" áróðurs-
myndum. Wall Street ætlaði að húa al-
menningsálitið í Bandaríkjunum og um
heim allan undir „World War III“. Síauk-
in hervæðing og hernaðaraðgerðir áttu að
fylgja í kjölfar þessarar „stefnubreytingar"
í stjórnmálum fyrstu áranna eftir stríðið.
Þegar rætt var um það 1949 að kalla
Chaplín fyrir óamerísku nefndina, skildi
liann til hlílar hið raunverulega tilefni
þeirra árása sem liann varð fyrir. Hann
sendi Parnell Thomas (sem skömmu síðar
var dæmdiir fyrir fjársvik) svohljóðandi
skeyti:
Mér skilst af opinberum ummælum ySar
aS þér œtliS aS kalla mig fyrir nefnd ySar
í september 1949. Sagt er aS þér ætliS aS
spyra mig aS því hvort ég sé kommúnisti.
Þá spurningu liefSuS þér getaS lagt fyrir
287