Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Page 99

EINMANA MAÐUR?
Eftir að Chaplín hafði sagt Hollywood
stríð á hendur varð hann æ hlédrægari og
hafðist við heima eða í vinnustofum sínum.
Þegar stórblöðin bandarísku bættu loks að
krefjast þess að hann yrði gerður landræk-
ur reistu þau þagnarmúr um listamanninn
og verk hans. Og raunar ruddu nú aðrir
atburðir kvikmyndunum út af forsíðum
blaðanna. í júlí 1950 höfðu sjóliðar Mac
Arthurs hershöfðingja hafið nýja styrjöld
í Kóreu. Loksins bauðst Hollywood „nýtt
viðfangsefni": morð með benzínhlaupi.
Einskis var svifizt til að örva almennings-
álitið og vopnapantanirnar. Leiðarahöfund-
ar blaðanna fögnuðu opinskátt batnandi
efnahagsástandi, sem hleypti nýju lífi í
viðskiptin, en yfir þeim vofði áður sam-
dráttur og kreppa.
Chaplín hefur byrgt sig inni í „splendid
isolation“, sögðu fyrri samverkamenn hans.
En það kom í Ijós að einveran var honum
frjósöm. Þótt tekjurnar af Monsieux Ver-
doux yrðu rýrar í Bandaríkjunum var ekki
bundinn endir á kvikmyndir Chaplíns. í
þrjú ár vann Chaplín að myndinni SviSljós
(Limelight).
Fyrsta uppkastið að þessari nýju mynd
var heljarmikið handrit, 750 síður. Chap-
lín hafði lesið ritara sínum fyrir heila skáld-
sögu, sem hafði að geyma æfiatriði allra
aðalpersónanna, fjölskyldulíf þeirra o. s.
frv. Þessu næst fór hann yfir handrit sitt og
stytti það verulega. Loks gerði hann mjög
stranga vinnuáætlun. Sýningartími mynd-
arinnar var hálf þriðja klukkustund, en það
átti að taka hana á 36 dögum, eða sex vik-
um, en það hafði tekið sex mánuði að kvik-
mynda Verdoux og mörg ár að taka Borgar-
Ijósin. Chaplín varð lasinn meðan á mynda-
tökunni stóð og því var ekki hægt að halda
fast við þessi ströngu tímatakmörk, en engu
að síður varð myndinni lokið á 50 dögum.
Hvergi á það eins vel við og í kvikmynda-
gerð að tími er peningar. Þessi harðvítuga
vinnuáætlun sýndi greinilega að Chaplín
þurfti nú í ríkara mæli en nokkru sinni fyrr
að taka tillit til framleiðslukostnaðar í list-
rænu starfi sínu.
Þegar myndin Sviðljós var kvikmynduð
vorið 1952 notaði Chaplín tækifærið til að
rjúfa einangrun sína. Hann tók á móti
nokkrum blaðamönnum, og sagði m. a. við
Robert Shaw í viðtali handa l’Ecran fran-
5ais:
1 meira en þrjá áratugi hej ég hreinlega
átt heima í gullfiskabúri. Allt líf mitt he/ur
blasað við almenningi, og ég hef verið
beittur hverskonar harðrétti. En hverjar svo
sem einkaskoðanir mínar eru, hvika ég ekki
jrá þeim. Eg held jast við þær meðan ég
hej ekki neina brýna ástœðu til að hajna
þeim.
Ég trúi á vald hláturs og tára sem mót-
vœgi haturs og kvíða. Góðar kvikmyndir
eru alþjóðlegt tungumál, þœr fullncegja
þörfum manna fyrir kímni, samúð og skiln-
ing. Þœr eru tœki til að brjóta það brim
tortryggni og ótta sem skellur á mannkyn-
inu um þessar mundir. Okkur hafa boðizt
allt of margar myndir sem án nokkurrar
innri nauðsynjar eru barmajullar af ofbeldi,
sjúklegum kynórum, stríði, morði og um-
burðarleysi. Þær gera þensluna í heiminum
enn óbœrilegri. Bara að þjóðirnar gœtu í
ríkum mœli skipzt á kvikmyndum, sem
vœru ekki þáltur í ágengum áróðri heldur
geymdu lágmœlt tungutak óbrotins fólks.
Það gœti stuðlað að því að bjarga mann-
kyninu undan hörmungum.
Chaplín tók á móti blaðamanninum í
gamla húsinu sínu á Beverly Hills, en þar
höfðu litlar breytingar verið gerðar á til-
högun og húsbúnaði þau 25 ár sem liðin
voru síðan það var byggt. Hjá honum sat
unga konan hans, en um hana komst hann
svo að orði:
TÍMARIT MÁLS OC MENNINGAR
289
19