Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Page 109

Umsagnir um bækur
Þorsteinn Valdimarsson:
Heimhvörf
Heimskringla 1957.
inkona okkar Þorsteins Valdimarsson-
ar, kona glögg og næm á fögur fræð'i,
hefur ekki getað fyrirgefið mér það, sem
ég lét hafa eftir mér á prenti um Hrafnamál
nýútkomin. Þau höfðu vakið athygli mína
fremur öðrum bókum, sem á markaðinn
komu það árið, og ég varpaði fram lítt rök-
studdum spádómi um það, að síðar meir
kynni þessi bók að verða nefnd í sambandi
við tímamót í íslenzkri ljóðagerð. Það sem
mér og vinkonu okkar bar á milli, var
þetta: Bók unga mannsins, sem allt í einu
kom fram á sjónarsviðið sem listaskáld, var
mér forvitnilegri og jafnvel meiri aufúsu-
gestur en nýju ritverkin hinna, sem fyrir
löngu voru viðurkenndir höfuðsnillingar.
Hún leit öðrum augum á það silfur, og ég
veit, að hún fyrirgefur mér aldrei.
Um spádóminn er bezt að hafa sem fæst
orð, enda ekki liðin nema fimm ár, en
Hrafnamál fylla flokk þeirra bóka, sem ég
sízt vildi missa úr skápnum mínum, og þá
er ég illa svikinn, ef bókin, sem færði okk-
ur kvæði eins og „Auðn“ og „Mánagælu“,
hlýtur ekki öruggan sess í bókmenntasög-
unni.
I Hrafnamálum var að vísu misjafn sauð-
ur í mörgu fé, og hið sama má segja um
Heimhvörf, er út komu í sumar sem leið.
Ljóðum Þorsteins má skipta í tvennt. Sum
eru dálítið myrk og tyrfin, og mig grunar,
að skáldið sé stoltast af þeim. Önnur eru
ljós og ljúf í viðmóti; í þeim held ég, að
honum hafi tekizt bezt.
Líklega er þessi síðari bók jafnbetri en
Hrafnamál, þótt meira sé en vafasamt, að
hún geymi allrabeztu ljóð Þorsteins. f
henni eru kvæði þrungin dillandi fegurð,
t. d. „Á veg með vindum“, „Fró“ og „Mater
dolorosa". Smákvæði, sem heitir „Hvíld“,
niðar lengi í vitund lesandans eftir að bók-
inni er lokað, og svo örlar kannski enn á
mildum strengjagripum þess, þegar hann
rumskar næsta morgun. Mundi þetta ekki
kallast að vera skáld gott?
Víða í kvæðum Þorsteins er þungur
straumur áhyggju um framtíð lands og
þjóðar. Ifann er ekki blindur á þær blikur,
sem nú eru á lofti, og margir telja hann
meðal áróðursmanna í skáldastétt. Ekki
skal ég lasta það, sem hann leggur til
þeirra mála, og vel er mér ljóst, að skáld-
fákurinn hlýtur að stíga þyngra til jarðar
á hrjóstrugum vígvelli en í lyngbreiðum og
fram með flæðarhleinum. En tungutakið
verður líka mun stirðara, þegar hann er í
þeim ham. Sem dæmi má nefna „Júníregn"
og „Sumarkvöld á heiði".
Þorsteinn er mikill bragsnillingur, og
margvíslegustu hættir leika honum auð-
veldlega á tungu. Áhrifin frá fornri ís-
lenzkri ljóðagerð eru víða auðsæ, þótt form
hans standi annars föstum fótum í nútím-
anum. Stundum seilist hann svo langt fram,
að óhjákvæmilegt er að telja hann til þeirra
299