Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Page 112

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
hefur tvímælalaust verið í hópi mestu
skálda samtíðar sinnar, endaþótt hann væri
fram eftir ævi lærdómsmaður og ritgerða-
höfundur einvörðungu — og svo til óþekkt-
ur á Vesturlöndum. Og það er engin furða,
þótt hann hafi verið nefndur Maxim Gorki
sinnar þjóðar; svo samslungin kínversku
lífi, hugsunarhætti og þjóðarsögu er frá-
saga hans og efnisval.
Manni gleymist ekki hjátrúin og fátækt-
in, er svo átakanlega kemur fram í sögunni
um berklaveika drenginn; skopleg og þó
grátlega sönn sjálfslýsingin í „Dagbók vit-
firrings"; sá átakanlegi harmleikur sem
maður verður vitni að í „Nýársfóm“;
bráðsnjöll mannlýsingin á sérvitringnum
Vei Líen-shú. Og sízt af öllu kemst maður
hjá því að draga lærdóma af þeirri sögu
bókarinnar, sem fyrir löngu er heimsfræg
orðin: sögunni af Ah Q, sjálfsblekkinga-
meistaranum par excellence. Athyglisvert
er það í sjálfu sér, að höfundur slíkrar
sögu skuli einmitt hafa komið fram í Kína;
meðal þjóðar, sem löngum hefur talið auð-
mýktina dyggð. En skýring þess liggur í
augum uppi: sagan er táknrænt tímamóta-
verk, kínverska þjóðin var í þann veg að
rétta sig úr kútnum, þótt hægt gengi fram-
an af; endurskoða mat sitt á öllu sem laut
að lífsskoðunum, trú, stjórnmálum og
stöðu einstaklingsins í þjóðfélaginu. Þrátt
fyrir það er persónan Ah Q ekkert einka-
fyrirbæri kínverskt; hann hefur alltaf og
allsstaðar verið til, og er enn á meðal vor.
Þessvegna er sagan ekki bundin kínversku
þjóðlífi, heldur alþjóðleg öðrum þræði og
mun áreiðanlega verða talin með klassísk-
um bókmenntum.
Þýðing þessara sagna hefur ekki verið
neitt áhlaupaverk. En ég hygg, að Halldór
Stefánsson liafi leyst verk sitt prýðilega af
hendi, og af þeirri samvizkusemi sem vænta
mátti. Hann og útgefendur eiga þakkir skil-
ið fyrir að hafa komið þessu ágæta sýnis-
horni kínverskra bókmennta í hendur ís-
lenzkum lesendum.
Engin vanþörf væri á því, að við fengjum
að kynnast skáldskap fjarlægustu menn-
ingarþjóða, bundnum og óbundnum, í rík-
ara mæli en hingað til. Við erfiðleika er að
etja, þar sem fáir Islendingar geta þýtt þær
bókmenntir úr frummálunum eins og æski-
legast væri. I því sambandi má þó geta
þess, að nokkrir landar vorir hafa t. d. orð-
ið bænabókarfærir á kínversku; jafnvel
lagt á sig mikið erfiði við að boða Kínverj-
um lútherstrú í heimalandi þeirra. En ekki
veit ég til þess, að þetta ágætisfólk hafi á
neinn hátt reynt að kynna okkur ritlist
þessarar fornu menntaþjóðar. Kannske er
hún ekki nógu lúthersk til þess þeim finn-
ist það svara kostnaði.
Elías Mar.
Loítin blá
eftir Pál Bergþórsson.
RÁ sjónarmiði veðurfræðings er ekkert
veður gott nema því hafi verið spáð,
segir Páll Bergþórsson. Viðfangsefni hans
er honum svo lifandi að hann missir aldrei
sjónar af því: á jörðu, lofti eða legi.
Athugunargáfa hans er næm og skemmti-
leg og frá mörgu kann liann að segja sem
daglega gerist fyrir nefinu á okkur og við
héldum að gerðist bara áður fyrr eða í fjar-
lægum sveitum. Veðurathuganir á Esjunni
eru ekki sterka hlið þeirra sem aldir eru
upp hið næsta henni í Reykjavík og áreið-
anlegt er það að við vitum betur hvaða
vamingur fæst þessa stundina heldur en
hvernig viðra muni.
„Það er því fyllsta ástæða til að hvetja
menn að týna ekki niður þessari gömlu
íþrótt að gá til veðurs,“ segir Páll.
Sérstaklega er gaman að sjá hvað þessi
maður sem fæst eflaust oft við það að orða
302