Tímarit Máls og menningar - 01.10.1970, Síða 9

Hönnun nafnkunnra byggðarlaga
mann á Höfn á spjöldum sögu sinnar. Það bef ég fyrir satt, að þaðan hafi
hann farið eignalítill maður, en eftir sig lét hann verðmæti, sem tíminn mun
að vísu fá grandað með sínu ryði og möl og veðragnauð, en ekki um sinn
né í fyrirsjáanlegri framtið, og það getur enginn tími af þeim verðmætum
skafið, að þau urðu grundvöllur þess, sem á eftir hefur komið og koma
mun á ókomnum tímum.
Það er ekki heldur neitt auðvelt um vik að flytja til annarra byggðarlaga
þau auðæfi, sem dregin hafa verið úr sæ fyrir utan Hornafjarðarós, því að
á Höfn hafa menn ekki grætt, þótt þar hafi mörgum gengið vel. Það er svo
ógnlítill hluti aflabragðanna, sem lendir í vasa hvers einstaklings fram yfir
sómasamlega neyzlu líðandi stundar, að það er sama sem ekki neitt til að
byggja á nýja velgengni á nýjum stað. Velgengni þeirra hefur orðið farsæll
grundvöllur að frekari velgengni á þeim stað, þar sem þeir eru komnir, og
orðið spori á rótaranga lífstilveru þeirra að leita dýpra í þann jarðveg, sem
hún er sprottin úr, en sú velgengni og sú lífshamingja, sem er ávöxtur hennar,
verður ekki af hendi látin til annarra staða.
Ymislegt fleira mætti til telja í sambandi við efnahagslíf Hafnarkauptúns,
sem er með nokkuð öðrum hætti en víðast annars staðar. Þar hafa fjármunir
ekki verið festir í stórbyggingum, reistum af ævintýralegum stórgróðavonum,
en standa svo verklausar langtímunum saman. Mannfólkið, sem byggir sveitir
Austur-Skaftafellssýslu virðist ekkert ginnkeypt fyrir þeirri margrómuðu
lífsspeki, að það sé undirstaða allrar heilbrigðrar afkomu, að sem flest fyrir-
tæki komi upp í hverri grein, svo að sem bezt megi nýtast blessun hinnar
frjálsu samkeppni. Fyrir það hefur starfrækslan á Höfn komizt hjá bruðli,
sem ótvírætt á mikilsverðan þátt í efnahagsáföllum okkar Viðreisnartíma-
bils. Á Höfn er öll verzlun að heita má undir einum hatti, fé er fest í aðeins
einum verzlunarhúsum, aðeins einn verzlunarstjóri launaður, aðeins einn
skrifstofustjóri, enginn í launuðu starfi, nema hann hafi fullt verk að vinna.
Fé er ekki fest nema í einu frystihúsi, sem að stærð var miðað við þörf þess
tíma að viðbættri áætlaðri aukningu í náinni framtíð, og þegar það hús
er að gefast upp við að fullnægja vaxandi kröfum, þá virðist engum koma
í hug að koma upp öðru litlu liúsi með öðrum forstjóra og nýju skrifstofu-
kerfi. Það á bara að reisa nýtt hús og miklu stærra í stað hins gamla, sem
þá verður tekið til einhverra annarra nota. Um leið verður auðvitað notað
tækifærið til að koma frystiiðnaðinum í nýtízkulegra horf. Þá er hægt að
losna við kostnað af að tjasla við það gamla, sem aldrei gæti þó fullnægt
nýjustu kröfum.
103