Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Blaðsíða 4

Tímarit Máls og menningar
mönnum virðast hafa verið búnar þegar í upphafi, má með ýmsum hætti gera
eftirsóknarverðari en það hlutskipti að berjast ótrauður fyrir auknum menn-
ingarþroska alls mannkyns. En það, sem Marx eitt sinn reit um hina borgara-
legu þjóðsögn um gullaldartímabil fornaldar, á fullkomlega við um stöðu
konunnar: „... á vissan hátt virðist hinn bernski heimur fornaldarmanna
vera fullkomnari, og þetta er rétt, ef viðmiðun okkar er hið fullmótaða, form-
ið og hin agaða takmörkun. Hinn forni heimur veitir okkur fullnægju á af-
mörkuðu sviði, en nútíminn lætur okkur eftir ófullnaðar þrár eða þá að sú
fullnægja, sem hann býður upp á, er auvirðileg og grófgerð.“
Ilvað scg'ir nm konuna í sósíalísknm fræðum?
Undirokun konunnar og þau vandamál, sem henni eru tengd, voru ofarlega
í huga hugsuða sósíalismans á öldinni sem leið. Þeim var einnig ljós nauðsyn
þess, að konur öðluðust frelsi. Þetta er hluti af hinni klassísku arfleifð bylt-
ingarhreyfingar nútímans. Engu að síður er nú svo komið hér á Vesturlönd-
um, að sósíalistar skipa þessu atriði á hinn óæðri hekk eða láta það jafnvel
liggja alveg milli hluta, er þeir ræða vandamál og viðfangsefni hreyfingar
sinnar. Kannski hefur ekkert annað j afnmikilvægt málefni orðið gleymsk-
unni jafnrækilega að bráð. Um England er það að segja, að menningararf-
leifð heittrúarstefnunnar, sem ætíð hefur átt sterk ítök innan vinstrihreyfing-
arinnar, varð þess valdandi, að viðhorf, sem í eðli sínu eru íhaldssöm, náðu
mikilli útbreiðslu meðal fjölmargra, sem að jafnaði teljast „framsæknir“ í
skoðunum. Sígilt dæmi um slíka afstöðu má finna í eftirfarandi ummælum
Peters Townsend, sem telja verður næsta furðuleg: „Sósíalistar hafa frá
fornu fari látið fjölskylduna sem slíka lönd og leið, eða þeir hafa beinlínis
reynt að veikja stöðu hennar. Að yfirvarpi hafa þeir haft ásakanir um arf-
geng forréttindi og eins hefur því verið barið við, að fjölskylduböndin legðu
hömlur á viðleitni einstaklingsins til að vera hann sjálfur. Þær öfgafullu til-
raunir sem gerðar hafa verið til að skapa samfélög, sem hafi einhvern annan
grundvöll en fjölskylduna, hafa mistekizt hrapalllega ... Helzta leiðin til að
öðlast fullnægju í lífinu er að vera einn af fj ölskylduhópi, og eignast sjálfur
fjölskyldu. Það getur ekkert áunnizt við að dylja þennan sannleika."1
Hvernig má það vera að slík gagnbylting skuli hafa gerzt? Hvernig stend-
ur á því, að þau vandamál, sem lúta að stöðu konunnar í þjóðfélaginu hafa
1 Peter Townsend: A Society jor People, i Convicdon. Ritstj. Norman Mackenzie 1958
(119—120),
194