Tímarit Máls og menningar - 01.12.1971, Blaðsíða 26

Tímarit Máls og menningar
lýsingu á slíku atferli. Annar mannfræðingur, Margaret Mead, hefur látið þá
skoðun í ljós, að óskhyggja liggi að nokkru til grundvallar þeirri almennu
skoðun, að konunni sé eðlislœgt að vilja annast uppfóstrun barna sinna: „Það
er við hæfi, að móðir óski þess að annast um barn sitt og því höfum við gert
því skóna, að hér væri um að ræða eðliseigind, sem væri ríkari með konum
en körlum, vegna þess að sjálf framþróun mannlífsins hér á jörðu hefði hnig-
ið að því að svo yrði. Við höfum ályktað sem svo, að úr því að karlmenn
fengjust við veiðar, en sú iðja útheimtir framtak, frumkvæði og hugrekki,
hlytu karlmenn að búa yfir þessum sömu skapgerðareiginleikum í krafti kyn-
ferðis síns.1*1 Aðalvandinn, sem við er að glíma, er samt ekki fólginn í þeirri
verkaskiptingu, sem hið menningarlega umhverfi hefur komið á meðal okk-
ar varðandi uppeldi hinnar ungu kynslóðar, jafnvel þótt sú verkaskipting
sé næsta rígskorðuð. Meginmáli skiptir, að við gerum okkur ljósa grein fyr-
ir því, hvernig sjálít uppeldisstarfið fer fram og hvað það útheimtir.
Parsons hélt því fram í hinni ítarlegu athugun sinni á þessu efni, að barn-
inu sjálfu væri fyrir mestu að njóta umönnunar tveggja foreldra og ætti þá
annað foreldrið að annast hina sálrænu þætti uppeldisins, en hitt að sinna
þeim þáttum, er sneru að hinu ytra umhverfi. Burðarásar frumfjölskyldunnar
eru tveir, annars vegar sambýli tveggja kynslóða undir forræði annarrar
þeirra, og á hinn bóginn þeir tveir þættir uppeldisstarfsins, sem áður var
getið. Ummæli Parsons um þetta atriði eru mjög í þeim dúr, sem vænta
mátti frá hans hendi. Hann segir: „Að minnsta kosti eitt grundvallaratriði í
tengslum við ytri eigindir félagslegs kerfis — í því tilviki, sem hér um ræðir,
lífeðlisfræðilegur eiginleiki — gegnir úrslitahlutverki að því er varðar að-
greiningu fjölskyldumeðlimanna. Hér á ég við, að sumar lífverur framleiða
brjóstamjólk en aðrar ekki.“2 Parsons og starfsbræður hans fullyrða, að um
alla félagshópa, jafnvel þá frumstæðu ættbálka, sem þau Pritchard og Mead
fjalla um, gildi það, að karlkynsforeldrið sinni þeim hlutum, er að umhverf-
inu snúa, í tengslum við eiginkonuna, móðurina. Móðirin er þó á ákveðnu
þroskaskeiði allt í öllu fyrir barn sitt. Þetta á við um árin, áður en völsa-
skeiðið gengur í garð, en á þessu tímabili tengir barnið vellíðan, vöntun, ást
og umhyggju við hana eina. Að þessum tíma liðnum kemur svo faðirinn í
móðurinnar stað (eða þá einhver annar karlmaður; í kvensiftarsamfélögum
móðurbróðir barnsins). í nútíma iðnaðarþjóðfélagi hafa tvö mismunandi
1 Margaret Mead: Sexual Temperament, í The Family and the Sexual Revolution.
2 Talcott Parsons og Robert F. Bales: Family, Socialization and Interaction Process
(1956J.
216