Tímarit Máls og menningar - 01.12.1978, Síða 15

Amerískar myndir
Þetta kort sýnir svæði innan Bandaríkjanna sem nefnd á vegum Öld-
ungadeildarinnar hefur flokkað sem neyðarástandssvæði vegna sultar og
vannæringar. I mörgum héruðum er barnadauði meðal svertingja átta sinn-
um það sem gerist meðal hvítra. Samkvæmt opinberum skýrslum eru hins
vegar ekki margir sem deyja af sulti. Vannæring veikir nefnilega viðnáms-
þrótt líkamans gegn sjúkdómum, svo að það sem skrifað er á dánarvott-
orðið er t. d. lungnabólga. Meðalævi svartra Bandaríkjamanna er 10 árum
skemmri en hvítra landa þeirra. Alls svelta 10 milljónir Bandaríkjamanna,
það er tvöföld íbúatala Danmerkur.
Ég veit ekki hvort menn geta gert sér í hugarlund hvaða spor slíkur
sultur hefur markað í hugi fólks í gervallri sögu hinnar svörtu Ameríku,
þ. e. a. s. þá hugi sem sulturinn hefur ekki beinlínis fordjarfað. Hvaða
áhrif hefur það á sálir manna að verða stöðugt vitni að því að mæður sjái
á eftir ungum börnum sínum í gröfina? Og hvers konar þjóðfélag er það
sem fórnar milljörðum dollara í stálferlíki á hjólum en hefur ekki efni á
að fæða börn sín? Já, eru það ekki í raun og veru þessi stálferlíki sem
hafa étið þessi börn? Hvað segir það okkur ekki um forgangsröðun þessa
þjóðfélags, að það hefur látið girða af bílakirkjugarðinn í baksýn, en ekki
mannakirkjugarðinn fremst á myndinni?
Auglýsingar, sem virðast hafa skapað þessa tilbúnu þörf fyrir bíla, fylgja
Bandaríkjamönnum jafnvel í dauðann, útfararskrifstofurnar, sem eiga í
harðri samkeppni, setja stimpil sinn á legsteininn. Vald auglýsinga er mik-
ið, en hvers vegna megna þær þá ekki að fá fólk til að senda fé til þeirra
sem svelta í Suðurríkjunum — svo ekki sé talað um þriðja heiminn?
Kannski vegna þess að á okkur dynja í sífellu aðrar auglýsingar sem höfða
til eigingirni okkar og segja okkur hvernig við getum hagnast sjálf af líf-
inu. Kapítalisminn á sér lög sem flestir eiga erfitt með að greina, og hann
semr sífellt mark sitt á líf hvers einstaklings án þess honum sjálfum sé
það ljóst.
Stöðugt dynur á mönnum áróðurinn um Rockefeller og aðra auðkýfinga
sem hafa auðgast af eigin rammleik til dæmis um það að slíkt sé kleift.
Sú óskaplega fátækt og þjáning sem þarf til þess að skapa mann á borð
við Rockefeller fylgir ekki sögunni, og fólk á ekki alltaf auðvelt með að
sjá þá hlið málsins. Að minnsta kosti er leiðinni til að ná árangri lýst
þannig að hún sé mjög viðsjál og enginn komist á leiðarenda nema mark-
viss og einbeittur maður sem hafi nauðsynlega hæfileika til að bera. Sigur-
launin bíða í fjarska, en leiðin er einmanaleg og til að feta hana til enda
345