Tímarit Máls og menningar - 01.12.1978, Síða 77

Silja Aðalsteinsdóttir
Hefð og nýjungar
í íslenskum skáldskap á 20. öld
Árið 1967 varði Peter nokkur Carleton, sem íslendingar þekkja betur undir
nafninu Kári Marðarson, doktorsritgerð sína við háskóla í Kaliforníu,
Bandaríkjunum. Ritgerðin heitir Hefð og nýjungar í íslenskum skáldskap
á 20. öld. Það er satt að segja mikill skaði að þessi ritgerð skyldi ekki
þegar í stað, fyrir ellefu árum, vera þýdd á íslensku, hún hefði fleytt um-
ræðum fram um mörg ár og vakið hollar deilur sem við værum nú búin
að uppskera ríkulegan ávöxt af.
Það er því miður ekki heldur ætlunin hér að þýða þetta verk, aðeins
skal reynt að bæta um betur þótt seint sé og rekja efni bókarinnar í yfir-
litsgrein, en í næsta tímariti verður einn kafli hennar prentaður sem heild,
umfjöllun Kára um Dymbilvöku Hannesar Sigfússonar.
Það er fjarska margt sem fer forgörðum í svona smttum útdrætti, eink-
um þó umsagnir Kára um einstök skáld og verk þeirra, sem oft eru nýstár-
legar. Þeim vonandi mörgu sem vilja kynna sér verkið nánar skal bent á
að það er til á Háskólabókasafni og má fá það lánað þar. Bókin heitir á
frummáli Tradition and Innovation in Twentieth Century Icelandic Poetry.
Kári lýsir því í formála að verki sínu að hann hafi tilhneigingu til að
vera nýrýninn, nota þá aðferð sem reyni að skýra hvernig Ijóð komi sér á
framfæri, hvernig það tjái sig. En aðferð nýrýninnar nægir honum þó ekki
fullkomlega. Með henni gat hann lýst því hvað kom nýtt inn í skáldskap
okkar á þessari öld, jafnvel borið nýjungarnar saman við eldri skáldskap,
en hann langaði til að segja frá því líka hvers vegna breytingin hafði orðið,
og þá er hann kominn út fyrir mörk nýrýninnar. Hann hafnar ævisögu-
aðferð og samanburðaraðferð til skýringar á því hvers vegna breytingar
verða á Ijóðagerðinni, þótt þær skýringar hafi einkum verið notaðar á Is-
landi. Þeirra í stað notar hann aðferðir efnishyggjunnar og segir að menn-
ing þjóðar ráðist af efnislegum aðstæðum hennar. Þróun í bókmenntum
má alltaf rekja til þróunar í samfélaginu, pólitískrar, efnahagslegrar eða
til breytinga á náttúrufræði, og það býst Kári til að gera.
407