Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Side 24

Timarit Mdls og menningar
snúast fremur um einstaka höfunda og sérkenni þeirra en greinina í heild.
Gegn þessari tilhneigingu kann að vera erfitt að sporna, að minnsta kosti
á meðan allar rannsóknir eru á núverandi stigi. Engu að síður held ég að
full ástæða sé til að staldra við og spyrja hvað hafi verið að gerast á þessu
sviði á síðustu árum og hvert stefni. Það skiptir ekki öllu máli þó að spurn-
ingar okkar kunni að reynast misvísandi og tilgáturnar hæpnar síðar meir,
aðalatriðið er að við gerum tilraun til að skilgreina vandamálin og skoða
þau í ofurlítið víðara samhengi en oftastnær er gert.
Eg ætla því að hlífa ykkur eins og mögulegt er við upptalningu á ein-
stökum höfundum, verkum þeirra, frásögnum af efnisþræði og þvíumlíku.
Ohjákvæmilegt er að athyglin beinist fremur að sumum höfundum en
öðrum og margir þeirra, sem hafa komið nærri leikskáldskap og sumir
skrifað frambærileg leikrit, verða ekki nefndir á nafn. Eg vona að enginn
líti svo á að ég sé með þessu móti að skipa höfundum óbeint í gæðaflokka
og að það sem ég segi um einstaka höfunda og verk þeirra sé eitthvert
endanlegt mat af minni hálfu. Sá tími sem ég hafði til að undirbúa þetta
spjall var naumari en svo að ég gæti farið að sökkva mér ofan í verk
margra höfunda, auk þess sem ég er ekki viss um að slík aðferð hefði hentað
til þess að nálgast hin almennari atriði málsins.
Þegar við skoðum leikritagerð ákveðinna tímabila megum við ekki
gleyma þeirri hlið hennar sem að leikhúsinu snýr. Leikritið er vissulega
bókmenntalegur texti og þegar við greinum það eða reynum að setja t
samhengi við þá strauma sem eru ríkjandi í samfélagi og lismm hljótum
við að beita svipuðum aðferðum og við gerum gagnvart öðmm tegundum
texta. En leikritið er ekki aðeins ætlað til lestrar, það er skrifað handa leik-
húsi og hugsað sem grundvöllur undir þau samskipti sem þar eiga sér stað
milli leikara og áhorfenda. Eg er ekki viss um að mikið sé unnið við það
að skýra einstök leikrit með því að setja þau stöðugt í samhengi við það
leikhús sem þau em skrifuð fyrir, en þegar við ætlum að athuga þróun
greinarinnar í heild á lengri tíma held ég að hún verði ekki skýrð til
neinnar hlítar nema með hliðsjón af því sem gerist innan leikhússins. Leik-
skáld, sem vill koma texta sínum á framfæri, verður að taka mið af eðli
og þörfum leikhússins og það em þær, en ekki kröfur höfundanna, sem
ráða ferðinni þegar til lengdar læmr. Einhverjum ykkar kann að þykja þetta
full djörf og afdráttarlaus fullyrðing, en ég vona að það sem ég segi hér
á eftir renni undir hana nokkrum stoðum. Aður en ég vík að tengslum
leikhúss og leikbókmennta ætla ég þó að ræða dálítið um leikskáldskap-
14
i:.