Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Side 32

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Side 32
Tímarit Mdls og menningar bandslausar í félagslegu tómarúmi. Hvernig stendur nú á þessu misræmi? Er skýringin sú að Jökull hafi snúist skyndilega til existentíalisma þegar hann var búinn með Hart í bak? Ég held að miklu líklegri skýring sé, að í lífsviðhorfi hans hafi verið að finna ákveðna brotalöm, sem e. t. v. mætti lýsa sem árekstri viðhorfa í ætt við efnishyggju annars vegar og viðhorfa í ætt við hughyggju hins vegar. Eg hygg að þessi veila hafi verið svo djúp- stæð að honum hafi aldrei tekist að yfirvinna hana. Þvert á móti er engu líkara en mótsagnir þessara heimsviðhorfa magnist í seinni leikrimm hans og taki á sig æ öfgafengnari myndir. I Kertalogi, þar sem segir frá ásmm tveggja ungmenna sem kynnast á geðveikrahæli, eiga sambandsslit elsk- endanna sér félagslegar forsendur, því að það er öðru fremur smáborgara- legt umhverfi sem knýr Kalla til að skilja við Láru. Borgaralegt þjóðfélag tekur þarna nánast á sig mynd höfuðskepnu sem varnarlausir einstakling- arnir mega sín einskis gegn. En í öðrum leikritum, eins og t. d. Klukku- strengjum sem gerist þó í mjög afmörkuðu umhverfi, hverfur allt félags- legt samhengi fyrir raunum og hugarvíli einstaklinganna. Persónurnar eigra stefnulaust um, gersamlega lokaðar inni í sjálfum sér og á viðbrögð- um þeirra við komu orgelstillarans verður trúlega að leita djúpsálfræði- legra skýringa. Hvergi koma þverstæðurnar þó bemr í ljós en í síðasta leikriti Jökuls, Syni skóarans og dóttur bakarans, sem hann var með í smíð- um í mörg ár og entist ekki aldur til að ganga endanlega frá. Uppistaða leikritsins er fyrrnefnt mótíf um manninn sem snýr aftur: Jói sonur skó- arans er kominn heim til þess að lifa einfaldara og betra lífi en hann hefur gert sem stríðshetja í útlöndum. Hann hittir gamla kærustu sína sem er núna kona harðgift og eru samskipti þeirra öll hin dularfyllstu. En þarna er einnig hart deilt á ýmsar meinsemdir vestræns þjóðfélags og samábyrgð okkar í glæpum sem framdir eru í nafni lýðræðis og frelsis annars staðar í heiminum sýnd á markvísan hátt. Jói er einnig veigamikil persóna í þess- um þætti verksins, en hvernig ferðalag hans á heimaslóðir tengist ádeilunni er mér hulið. Leikritið í heild er því afar óljóst, þó að þar sé að finna frá- bæra spretti. Raunar má sjá þess nokkur merki að höfundur hafi ætlað sér að brúa þarna bilið á milli hinna ólíku þátta lífsskoðunar sinnar og e. t. v. er það skýringin á því hversu lengi hann vann að leikritinu. En í síðustu gerð þess hefur bilið verið brúað með tæknibrögðum einum saman, sjálfur grundvöllurinn er klofinn eftir sem áður. Hvað leikritsformið varðar er Jökull Jakobsson hvergi nærri eins ný- skapandi og Halldór Laxness. Hann hverfur að vísu frá hinum stranga 22
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.