Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Síða 32

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1979, Síða 32
Tímarit Mdls og menningar bandslausar í félagslegu tómarúmi. Hvernig stendur nú á þessu misræmi? Er skýringin sú að Jökull hafi snúist skyndilega til existentíalisma þegar hann var búinn með Hart í bak? Ég held að miklu líklegri skýring sé, að í lífsviðhorfi hans hafi verið að finna ákveðna brotalöm, sem e. t. v. mætti lýsa sem árekstri viðhorfa í ætt við efnishyggju annars vegar og viðhorfa í ætt við hughyggju hins vegar. Eg hygg að þessi veila hafi verið svo djúp- stæð að honum hafi aldrei tekist að yfirvinna hana. Þvert á móti er engu líkara en mótsagnir þessara heimsviðhorfa magnist í seinni leikrimm hans og taki á sig æ öfgafengnari myndir. I Kertalogi, þar sem segir frá ásmm tveggja ungmenna sem kynnast á geðveikrahæli, eiga sambandsslit elsk- endanna sér félagslegar forsendur, því að það er öðru fremur smáborgara- legt umhverfi sem knýr Kalla til að skilja við Láru. Borgaralegt þjóðfélag tekur þarna nánast á sig mynd höfuðskepnu sem varnarlausir einstakling- arnir mega sín einskis gegn. En í öðrum leikritum, eins og t. d. Klukku- strengjum sem gerist þó í mjög afmörkuðu umhverfi, hverfur allt félags- legt samhengi fyrir raunum og hugarvíli einstaklinganna. Persónurnar eigra stefnulaust um, gersamlega lokaðar inni í sjálfum sér og á viðbrögð- um þeirra við komu orgelstillarans verður trúlega að leita djúpsálfræði- legra skýringa. Hvergi koma þverstæðurnar þó bemr í ljós en í síðasta leikriti Jökuls, Syni skóarans og dóttur bakarans, sem hann var með í smíð- um í mörg ár og entist ekki aldur til að ganga endanlega frá. Uppistaða leikritsins er fyrrnefnt mótíf um manninn sem snýr aftur: Jói sonur skó- arans er kominn heim til þess að lifa einfaldara og betra lífi en hann hefur gert sem stríðshetja í útlöndum. Hann hittir gamla kærustu sína sem er núna kona harðgift og eru samskipti þeirra öll hin dularfyllstu. En þarna er einnig hart deilt á ýmsar meinsemdir vestræns þjóðfélags og samábyrgð okkar í glæpum sem framdir eru í nafni lýðræðis og frelsis annars staðar í heiminum sýnd á markvísan hátt. Jói er einnig veigamikil persóna í þess- um þætti verksins, en hvernig ferðalag hans á heimaslóðir tengist ádeilunni er mér hulið. Leikritið í heild er því afar óljóst, þó að þar sé að finna frá- bæra spretti. Raunar má sjá þess nokkur merki að höfundur hafi ætlað sér að brúa þarna bilið á milli hinna ólíku þátta lífsskoðunar sinnar og e. t. v. er það skýringin á því hversu lengi hann vann að leikritinu. En í síðustu gerð þess hefur bilið verið brúað með tæknibrögðum einum saman, sjálfur grundvöllurinn er klofinn eftir sem áður. Hvað leikritsformið varðar er Jökull Jakobsson hvergi nærri eins ný- skapandi og Halldór Laxness. Hann hverfur að vísu frá hinum stranga 22
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.