Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Síða 45

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Síða 45
Nútímaskáldskapur í lausu máli skáld, eða hún fer fram hjá þeim. Kvenrithöfundar líta á æsku telpunnar sem innantómt skeið brúðuleiks og hégóma og án táknmáls, og svo rís kvenrit- höfundurinn sjaldan upp fyrir kyn sitt og gleymir sér í samkyni listarinnar. I portúgölskum bókum, eins og í bókmenntum almennt, eru strákar alltaf strákar. Við rekumst á þá í skáldsögu Jose Regio, sem áður var getið sem ljóðskálds, Jogo da Cabra-cega (Blindingsleikur), einnig í sögum Bran- quinho da Fonseca. Sá rithöfundur sem nálgast það að vera snillingur í að lýsa æskumönnum er Vergilio Ferreira, fæddur 1916. Einkum á þetta við skáldævisöguna Manha submersa (Morgunn sem marar í kafi). Hún fjallar um fátækan pilt sem auðug kona tekur að sér, dálítið í anda nýfrjálshyggjunnar um andlega forsjá auðmanna, og sendir hann til mennta í prestaskóla. Hjá markaðs- stefnukonunni verður vart við ráðríki góðmennskunnar, þörf fyrir að grípa hið „efnilega vit“ og ráða yfir því og kúga í nafni örlætis, hjálpsemi og andlegs frelsis. Góðgerðarmaðurinn veit hvað er hollast fyrir skjólstæðinginn. A svipstundu verður skáldsagan jafn lævís og margbrotin og stíllinn er nakinn og umhverfið eyðilegt í hinni tæru frásagnarlist. Á myndrænan, næstum óhlutbundinn hátt er lífinu lýst í prestaskólanum, uppreisnum og mótþróa sveitapiltanna sem lúta trúnni eins og lögmálum jarðarinnar. Þetta er þó þannig gert að ekki verður úr einfeldningsleg ádeila á trúarlíf. Æskan og morgunn æskunnar mara í hálfu kafi, í togstreitu milli holds og trúar, moldar og vilja vindanna. Hin formfasta kaþólska kirkja vakir með stærð- fræði sína yfir huganum. Og gegnum söguformið sjálft gægist fagurfræði trúarinnar uns verkið snýst í að verða sérkennilegt trúarrit sem flytur þann boðskap að lífið sé í senn trú mannsins og afneitun hennar, í nafni óska um að óvissan fái að ríkja í lokin: því af óvissunni ertu fæddur og til óvissunnar skaltu aftur snúa. Vergilio, Augustina Bessa Luis, fædd 1922, Jose Cardoso Pires, fæddur 1925, og Dinis Machado, fæddur 1930, eru höfundar sem einna mest ber á í samtímabókmenntunum. Dinis skrifaði hina frægu bók O que diz Molero (Það sem Molero segir) árið 1977. Hún er áþekk goðsögu tímalausrar götu, svipuð lélegri kvikmynd, skrifuð í myndasögustíl, en um leið dálítið í anda riddarasögunnar, full af hinum kátlegu kippum sem eru í fólki í þöglu kvikmyndunum. Hjá J. C. Pires, sem er höfundur smásagna og skáldsagna, skiptast á stutt samtöl og lýsingar í amerískum dúr, segja gagnrýnendur. Smásögurnar hafa ákveðinn endahnút sem herðir oft að hjartataugunum og tilfinningunum. Slíkir leikir eða stílbrögð eru ekki samkvæm portúgalskri söguhefð. Hún er meira í anda hins lygna og íhugula og ekki beinlínis ætlað að þyrla upp sálarlífi lesandans, ekki einu sinni með stílbragði í lokin. Sögur Pires eru sem hlutir sem hent er að manni, oddhvöss glerbrot, en samkvæmt 515
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.