Tímarit Máls og menningar - 01.02.1985, Page 60

Tímarit Mdls og menningar
Næst skal vikið að lýsingu kviðunnar á Völundi sjálfum og samrxmi
myndmáls sem þar er að finna. I lausamálskafla framan við kviðuna er sagt
að hann sé sonur Finnakonungs. Ekki er getið um nafn þess konungs né þá
heldur hvort hann kynni nokkuð fyrir sér eins og títt var um samlanda hans.
I sömu lausamálsgrein er Völundar getið, heimkynnis hans, bræðra og
konu. En þetta svipað og í kviðunni, en þar segir frá konu hans í annarri
vísu. Sú átti álftarham og „varði hvítan háls Völundar“. Hvort hún vafði
hann örmum eða álftarvængjum segir ekki. Þó má láta sér detta í hug að þau
hjón hafi borið nokkurn svip af álftum. Þegar konan er flogin brott, er þess
getið að Völundur komi af veiðum annaðhvort jjrútinn um augun af veðrum
eða þá glöggur á veður. Síðan situr hann í Ulfdölum berandi sjálfur sitt
úlfslega nafn. Þegar búið er að ræna hann baugi, býr hann sér til máltíð úr
bjarndýrakjöti. Hafa sumir fræðimenn viljað skýra svo erfiða ljóðlínu að við
þá iðju væri hann bjarndýrslegur álitum. Þá er honum lýst sem væri hann
ekki hýr nýkominn úr skógi. Einnig er því líkast að hann glefsi í áttina að
sverðinu og hringnum sem búið er að ræna hann. Hann er sagður vera með
ormsaugu. Hann er sniðinn sina magni, og er honum þá líklega jafnerfitt um
gang og álftinni konu hans fyrr. Svefni bægir hann frá sér, sinnir smíðum og
drápum, gerist nærgöngull við konu, hlær þegar aðrir hryggjast, flýgur upp
til skýja en þó ekki það hátt að orðræður hans verði ekki greindar á jörðu
niðri.
Þessi fáu atriði úr beinni lýsingu á Völundi gefa vissulega til kynna að
hann sé að nokkru leyti gæddur mannlegri náttúru. Þau hrykkju þó
sennilega skammt handa þeim sem vildi búa til af honum sæmilega heillega
mynd með jafnhefðbundnum einkennum sem handleggjum, fótum og öðru
því sem dauðlegir menn þarfnast og láta sér lynda. Endur fyrir löngu voru
myndir af Völundi klappaðar á stein og hvalbeinsskrín, en þær eru ekki
byggðar á kviðunni um hann sem er í Sæmundar Eddu. Mynd byggð á
þeirri kviðu yrði að einhverju leyti mynd af fugli með langan háls og hvítan.
Ef til vill sæist þar djarfa fyrir sundfitjum og fótum lítt föllnum til gangs, og
yrðu þá einhverjir uppbótareiginleikar gefnir í skyn sem lytu að flughæfni.
Tennur yrðu eins og í úlfi eða þá einhverjum öðrum dýrum merkurinnar.
Skáldið hefur með öðrum orðum gætt mynd Völundar ýmiss konar dráttum
og leitað víða fanga í ríki náttúrunnar. Erfitt er að henda reiður á þeim, en
engu að síður er myndin kynngi mögnuð og býr yfir frumkrafti lifandi
umhverfis. Sams konar kynngi er fólgin í orðræðu hans undir lok kviðunn-
ar, þótt sú ræða hafi hvorki verið skýrð né skilin á einn veg. Er það við hæfi
að orð jafnafstrakt veru og Völundar séu torræð þótt áhrifamáttur þeirra
fari ekki á milli mála.
Hin óhlutlæga ytri mynd sem höfundur Völundarkviðu dregur upp af
50