Tímarit Máls og menningar - 01.02.1985, Qupperneq 119

Úrvinnsla orðanna
Og hann bætir við:
Á oversette ord til ord uten á stanse for a fremkalle bildet av virkeligheten
bakenfor, kan före til besynderlige resultater.
Góð þýðing byggir sem sagt á bókmenntalegum ekki síður en mállegum
skilningi. Þess vegna verður þýðandi ekki aðeins að gera sér vandlega grein
fyrir hvað höfundur er að segja, heldur einnig hvernig hann segir það.
III. Málleg atriði
Beinar villur
Þær villur í norsku þýðingunni á Leigjandanum sem kalla má beinar, eru
mjög margar, og má rekja flestar þeirra til þess, að blandað er saman ólíkum
orðum og orðmyndum sem í fljótu bragði virðast eins. Ein slík blasir við
strax í fyrstu setningu bókarinnar, með þeim afleiðingum að merking
hennar snýst alveg við. „Maður er svo öryggislaus þegar maður leigir“ (7)
verður „Ein er sá utrygg nár ein leiger ut“ (9). Ahrifssögnin „að leigja“ getur
merkt hvort sem er „að taka á leigu“ eða „að selja á leigu“, eftir því hvort
hún tekur með sér þolfall hlutarins og/eða þágufall persónunnar, og í þýð-
ingunni hefur síðari kosturinn verið valinn, konan látin vera leigusali í stað
þess að vera leigutaki. Stangast þetta á við allt samhengi frásagnarinnar, því
að setningin er upphaf að hugsun konunnar um það öryggisleysi sem felst í
því að vera leigjandi. Má vera að villan sé komin beint frá sænsku þýðing-
unni: „Man ár sá otrygg nár man hyr ut“ (5), en hjá henni hefði hæglega
mátt komast, ef norski þýðandinn hefði farið að ráðum Trygve Greiff og
framkallað fyrir sér veruleikann að baki orðanna.
Þegar fóturinn á leigjandanum fer að styttast, segir: „Hann hafði brett
upp skálminni til þess að hún þvreldist ekkifyrir“ (109). Hér hefur þýðanda
sést yfir smáorðið „fyrir" og þá merkingarbreytingu sem það hefur í för
með sér fyrir sögnina „að þvælast“, því að hann þýðir: „Han hadde bretta
opp buksebeinet sá det ikkje skulle bli skrukket" (73), þ. e. a. s. krumpað.
Sama hefur átt sér stað í sænsku þýðingunni: „Hann hade vikt upp
byxbenet för at det inte skulle skrynklas“ (76). Þessi lýsing á forsjálni
leigjandans á sér samsvörun í lýsingunni á Pétri, sem hafði ekki haft „rænu á
að bretta upp skálminni og hællinn festist því sífellt í henni þegar hann steig
styttri fætinum niður“ (110). Skálmin þvælist sem sagt fyrir!
Einnig kemur það fyrir að tveimur líkum orðasamböndum er blandað
saman. I frásögninni af því þegar konan er að bíða eftir afgreiðslu í
mjólkurbúðinni, dauðhrædd við afskiptasemi annarra, segir: „Konurnar í
109