Tímarit Máls og menningar - 01.12.1993, Blaðsíða 50

að þetta er einn af vendipunktum sögunnar
sem felur í sér möguleika sem list skáldsög-
unnar er enn að vinna úr nú, tvö hundruð
árum síðar. Imyndum okkur að stórkostlega
frumleg skáldsaga eftir samískan rithöfund
sé þýdd á frönsku. Saminn er í sjöunda
himni. Loksins er komið að því að dirfska
hans sem listamanns verði metin að verð-
leikum af jafningjum hans! En ímyndum
okkur að ritstjórnin á afar metnaðarfullu
dagblaði vilji sýna metnað sinn og hafi með
gífurlegum erfiðismunum uppi á háskóla-
manni sem hefur legið árum saman yfir
Samafræðum hverskonar. ímyndum okkur
svo að sérfræðingur þessi skrifi ákaflega
lærða og yfirgripsmikla grein þar sem hann
sýnir og sannar að hann viti bókstaflega allt
um héraðið þar sem þessi blessaði skáld-
sagnahöfundur lætur sögu sína gerast . . .
Höfundurinn drekkur sig augafullan af ör-
væntingu, ratar ekki heim og verður úti á
frostkaldri auðninni. ..
Það er engin tilviljun að Gide skrifaði
manna best um Dostojevskí, Georges Bem-
ard Shaw um Ibsen, að enginn hefur skilið
Joyce betur en Broch, að Malraux, Sartre
og Claude-Edmonde Magny gerðu sér fyrst
grein fyrir mikilvægi amerísku skáldsagna-
höfundanna á fjórða áratugnum, að Grikki,
Pronguidis, skrifaði bestu bókina sem til er
um Gombrowicz án þess að kunna orð í
pólsku, að það var ekki spænskufræðingur,
heldur franskur maður, Scarpetta að nafni,
sem skrifaði af hvað mestu viti um Fuentes,
og að það var ekki Frakki sem varpaði hvað
bestu ljósi á fagurfræði Rabelais, heldur
Rússinn Bakhtin. Þetta em ekki furðulegar
undantekningar frá reglunni. Nei, þetta er
reglan sjálf: landfræðileg fjarlægð veldur
því að athugandinn getur skoðað verkið
óháð sínu litla samhengi og þannig getur
hann áttað sig á fagurfræðilegu gildi verks-
ins.
Frakkahatur er staðreynd
Smekkur minn og reynsla eru miðevrópsk.
Þeir Janacek, Kafka og Musil hafa haft mun
meiri áhrif á mig en Debussy eða Proust.
En þegar ég var á miðjum aldri flutti ég
ásamt eiginkonu minni til Frakklands. Þetta
er langmikilvægasti atburðurinn í lífi mínu,
lykillinn að lífi mínu og verkum.
Fyrir nokkmm ámm var birtur listi yfir
verk mín og skrif um þau. Þar er nánast
ekkert minnst á það sem ég hef skrifað eftir
að ég fluttist til Frakklands, né heldur það
sem skrifað hefur verið um þau eftir þann
tíma. Þó hef ég búið í Frakklandi obbann af
fullorðinsárunum. Hér hef ég verið með
nokkra nemendur undanfarin átján ár. Hér
hef ég eignast mína bestu vini, skrifað
þroskuðustu verkin mín og það er hér sem
lesendur hafa áttað sig fyrr og betur á verk-
um mínum.
En einkum er það þó hérna sem útgefand-
inn minn er staðsettur, en hann hefur um
tuttugu ára skeið birt fyrstu útgáfur bóka
minna sem em algerlega leyfilegar. Ég segi
útgáfur sem eru algerlega leyfilegar vegna
þess að um 1985 tók ég frönsku þýðinguna
á verkum mínum og fór yfir hana orð fyrir
orð, setningu fyrir setningu. Þetta var stíf
tveggja ára vinna. Eftir það lít ég svo á að
franski textinn sé minn eigin texti og bækur
mínar em ýmist þýddar úr tékknesku eða
frönsku. Og ég er ekki frá því að ég sé ívið
sáttari við frönsku útgáfuna.
Ástæðan er sú að þegar ég var að yfirfara
frönsku þýðinguna á bókum mínum sem ég
hafði ekki lesið um árabil stóðst ég ekki
48
TMM 1993:4