Tímarit Máls og menningar - 01.12.1993, Blaðsíða 100

ist uppi á tilbúnum hugarhól og heldur
tölu“. Seinna er gagnrýnandanum til happs
að skáldið hefur brugðið á sig grímu með
einni skáldsögu sinni og þar finnur hann
skýringuna og rétta mynd af skáldinu og
lýkur grein sinni á tilvitnun í hana: „Ýmsir
fóru að flissa þótt þeim brygði vegna gruns
um að þeir heyrðu tal úr munni bilaðs
manns, sem væri þó spámaður.“ Með þess-
ari fölsun, sálgreiningu eða sagnfræði í sál-
arfræðidúr, heldur gagnrýnandinn að hann
geti snúið sköpunarverki skáldsins upp á
það sjálft, samkvæmt aðferð sem hægt væri
að kalla „hans eigin orð eru sagna best, ef
þeim er snúið við“, og vill að lesendur
greinarinnar sjái hvað skáldið er hlægilega
geggjað. Þetta er í endurborinni ætt við það,
að í íslenskum sagnfræðibókum, sem not-
aðar voru til kennslu í skólum fyrir nokkr-
um áratugum, var listamönnum gjarna lýst
á svipaðan hátt og geðsjúklingum, nema að
því leyti að þeir duttu oft af hestbaki og
hálsbrotnuðu, það hendir aldrei sjúklinga á
lokuðum deildum. Samkvæmt sagnfræði
þess tíma og orðum eins kennarans þá, átti
Guðbergur að hafa dottið af skáldafáknum
og hálsbrotnað með útkomu bókarinnar
Tótnas Jónsson: metsölubók, svo kannski
hér sé aðeins um endurboma drauga að
ræða.
Hin umrædda bók er eftir Þóm Kristínu
Ásgeirsdóttur og heitir Guðbergur Bergs-
son: metsölubók. Forlagið 1992, 227 bls.
Allt efni innan gæsalappa er eftir Kristján
B. Jónasson.
í grein Kristjáns er fátt sem hefur ekki
birst áður á prenti í ýmsum myndum eftir
bókmenntafræðingana Gísla Sigurðsson og
Jón Stefánsson, og á undan þeim hafa skoð-
animar sést á stangli í ýmsum blöðum og
greinum, sem ég hirði ekki að telja upp, eða
þær hafa hringlað í hugmyndabaukum bók-
menntafólks. Við skulum athuga á skipu-
legan hátt, án þess að rekja hvert atriði út í
ystu æsar, með hvaða hætti Kristján telur
sig geta sannað að Guðbergur fari með
þvætting í nefndri bók; hann hefur grein
sína á þessum orðum:
„Fyrir fáeinum ámm lagði vinnuflokkur
unglinga þökur á lóð Landsbankans í
Grindavík.“ Eftir orðunum að dæma em
unglingamir listrænir í sér og kannski var
Kristján á meðal þeirra til þess að tryggja
að hann viti hið rétta. Með því að þeir hafa
verið að ... „þökuleggja lungann úr sumr-
inu og voru orðnir viðþolslausir af leiða á
„hinum beinu línum“, vildu (þeir) fá að
sveigja grastorfumar í hringi" .. . „breiða
þær (þökurnar) yfir hæðir og hóla eins og
götótt teppi—í stuttu máli, þau vildu „lyfta
sér eilítið upp““. (Hér kemur sú skoðun að
listþörfin sé upplyfting.)
Síðan er ekki að orðlengja það með öðm
en fáum en nauðsynlegum tilvitnunum, að
Kristján heldur að unglingarnir skipuleggi
þama visst svæði í Grindavík, sem Guð-
bergur nefnir og telur að hafi verið skipu-
lagt af öðmm. Eftir þetta rothögg, sem
reynist vera vindhögg, gerir hann ekkert
annað en að leggja vitleysur Guðbergs að
velli, líkt og riddari sem ríður úr skóla með
B.A.-próf að vopni til að rétta hið ranga.
Hann finnur undir eins Dúlsíneu sannrar
fagurfræði, og hjá henni gætir ekki „hinnar
venjulegu slagsíðu hins „búklega““ eins og
hann segir að gæti í textum rangfærslu-
mannsins Guðbergs. Hvað sem því líður
dytti fáum í hug að halda, öðmm en þeim
sem berst við vindmyllur, að skipulag bæja
sé í höndum unglinga. Það er komið fyrir
löngu inn á teiknistofur lærðra manna og
teikningar af þessu em undirritaðar af Reyni
98
TMM 1993:4