Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Síða 126

Ritdómar
Borg úr lofti
Ragna Sigurðardóttir: Borg.
Mál og menning 1993
Einhversstaðar í stórborginni Reykjavík á
sér stað byssubardagi. Sama dag, einnig í
stórborginni Reykjavík, vafrar mann-
íjöldinn á milli útikaffihúsanna og um
kvöldið fer hann á skrall í hinu stórhættu-
lega skemmti- og glæpahverfi. I stórborg-
inni Reykjavík býr fjölmennur hópur
fólks sem gegnir öllum helstu drauma-
störfum Vesturlanda. Það fer út að borða
á nýjustu tískuveitingastöðunum og ræðir
um list og pólitík, markað og ferðalög og
allt á þetta sér stað í stórborginni Reykja-
vík. f stórborginni Reykjavík er allt lífið
ímyndað líf því hún er ímyndaður staður.
Stundum er þessum ímyndaða stað lýst í
kvikmyndum og skáldsögum en í stað
þess að taka með í reikninginn að í raun
erstórborgin Reykjavíkönnurborg (smá-
borg) þá er hinni ímynduðu hugarmynd
hennar leyft að halda sér. Engan skyldi
samt gruna að ekki væri verið að lýsa veru-
leikanum. Elugarmyndin er sönn mynd í
augum margra, jafnvel sannari en hin sem
liggur fyrir framan nefið á þeim. Það er
heldur engin ástæða til að bera brigður á
sannleiksgildi „stórborgarinnar Reykja-
víkur“. Allir vita að á kvöldin iðar hin
víðlenda og viðsjárverða borgarmynd af
bláum sjónvarpsgeislum og bílljósum sem
með smávegis tilfærslu sýnast ummynd-
ast í hvaða veruleika sem er.
En einhversstaðar á sömu slóðum og
stórborgin Reykjavík verður til hefur
Ragna Sigurðardóttir skapað borg sína.
Hún er annars vegar búin til úr hugar-
myndinni um hina íslensku stórborg
(og er þess vegna útópía, ósk um borg
sem enn er ekki til og verður það líkleg-
ast seint) og hins vegar úr tilfinningunni
fyrir rofinu sem virðist vera á milli dag-
legs lífs þeirra sem búa innan við borg-
armúrana (en múrarnir eru orðnir að
staðreynd í sögu Rögnu, tákn um veru-
leika sem er ekki beinlínis til en er dag-
lega upplifaður sem raunverulegur hluti
af hinu reykvíska lífi) og þeirrar náttúru
sem er að finna utan þeirra. Þessi borg
hefur það hins vegar fram yfir stórborg-
ina Reykjavík að vera ekki tvístígandi á
hallærislegu bilinu á milli veruleikans og
óskamyndarinnar. Við smíði hennar
hefur Ragna gengið alla leið og algerlega
sleppt öllum tilraunum til að burðast
með ytra raunsæi. Hún býr til heim þar
sem borgarmúrar umlykja borgina í
raun og veru, þar sem á rennur í raun og
veru í gegnum hana miðja og þar sem
loftslagið er í raun og veru allt annað.
Fyrir vikið er þessi borgarheimur sann-
færandi, öfugt við stórborgina Reykja-
vík. Það er jafhvel ekki fjarri lagi að ætla
að Ragna hafi unnið bókmenntalegt af-
rek með borgargerðinni. Að minnsta
kosti verður það ungum borgarbúum
auðveldara héðan í frá að ná taki á stór-
borgartilfinningunni án þess að falla í
hina leirkenndu bókmennta- og kvik-
myndapytti gervilífsins.
124
TMM 1994:4