Frjáls verslun - 01.10.2013, Blaðsíða 40

40 FRJÁLS VERSLUN 10. 2013
þegar hann tók við þótt hann hafi
sagt annað í kosningabaráttunni.
Andstæðingar hans draga þess
vegna upp þá mynd að undir
stjórn hans hafi skattaálögur á
Reykvíkinga aukist, halli hafi
verið á rekstrinum 2010, 2011 en
afgangur árið 2012 og á þessu
ári 2013. Útlit er fyrir rekstr ar-
afgang á næsta ári líka. Þá segja
and stæðingar hans að skulda -
söfnun hafi aukist veru lega, launa -
kostnaður og annar kostnaður
sömuleiðis. Þá sé spurning um
hversu arðbærar opin berar fram -
kvæmdir séu þegar tekin eru dýr
lán til að fjármagna þær.
stórauknar skuldir á vakt
jóns Gnarrs
Á vakt Jóns Gnarrs hafa skuldir
og skuldbindingar borgarinnar,
A-hlutans, aukist um 17 milljarða
króna frá upphafi árs 2011 til
loka árs 2013. Þetta er mest vegna
aukinna fjárfestinga. Skuld irnar
eru núna 64 milljarðar króna og
stefna í 67 milljarða króna á næsta
ári, samkvæmt fjárhags áætlun.
Skuldirnar voru 47 milljarð ar króna
í ársbyrjun 2011. Fjárfestingar
Reykjavíkurborgar, A-hlutans, eru
samtals um 19,5 milljarðar króna
frá ársbyrjun 2011 til loka ársins
2013. Undir stjórn Jóns Gnarrs
hefur Reykjavíkurborg tekið ný lán
að fjárhæð 12,7 milljarð ar á þeim
árum – sum þeirra til býsna langs
tíma.
Stundum er haft á orði að útgjöld
sveitarfélaga séu næstum um
90% lögbundin og því sé ekki
mikið svigrúm fyrir nýja flokka
til að gera einhverjar drastískar
strúktúr breytingar.
Þegar rætt er um fjárhagslegan
viðskilnað Jóns Gnarrs nefna
margir fyrst til sögunnar að hann
hafi bjargað Orkuveitu Reykja -
víkur. „Hann er maðurinn sem
bjarg aði Orkuveitunni,“ má heyra
marga stuðningsmenn hans
segja. Það er örugglega of mikið
sagt. Fyrir það fyrsta var um
lausafjárvandræði Orku veit unnar
að ræða en ekki eiginfjár vandræði.
Í annan stað eru það borgar búar
sjálfir sem hafa tekið á sig auknar
byrðar vegna um tals verðra gjald-
skrárhækkana fyrirtækisins.
En það breytir því ekki að Jón
Gnarr réðst í gjaldskrárhækkanir
og sparnað fyrirtækisins til að
mæta erfiðri lausafjárstöðu. Að
vísu er það oft þannig að lánar -
drottnar hafa hvað mest um gang
mála að segja á erfiðum tímum
hjá fyrirtækjum og fyrir skipa
endurskipulagningu.
Enn er Orkuveitan rekin með
tapi en handbært fé frá rekstri – og
öruggar framtíðartekjur – eru með
þeim hætti að tæplega þarf að
hafa miklar fjárhagslegar áhyggjur
af þessu stóra fyrirtæki. Ekkert
fyrirtæki rekur sig hins vegar sjálft
– og á sjálfstýringunni.
Orkuveitan lenti auðvitað í lausa -
fjárvandræðum eftir hrunið þegar
skuldir hennar stökkbreyttust en
hún var langt frá því að fara á
höfuðið, eins og frægt varð þegar
Jón Gnarr skrifaði það, nýorðinn
borgarstjóri, inn á Facebook.
Nýr meirihluti undir hans stjórn
ákvað hins vegar að frysta ekki
lengur gjaldskrá félagsins, eins
og meirihluti sjálfstæðismanna
og framsóknarmanna hafði
ákveðið að gera í kjölfar hrunsins,
heldur hækkaði gjaldskrána til
að auka tekjur og dró jafnframt úr
kostnaði. Þar að auki fékk Orku -
veitan fé frá stærsta eiganda sínum,
Reykjavíkurborg, til að takast á við
stórar afborganir 2011 og 2013.
Bjarni Bjarnason, forstjóri Orku -
veitunnar, sagði nýlega í viðtali
við Frjálsa verslun að ánægjulegt
væri hve vel hefði tekist til við að
endurskipuleggja reksturinn en
fyrirtækið sigldi þó ekki lygnan sjó
enda skuldir fyrirtækisins um 226
milljarðar króna. Það eru fyrst og
fremst öruggar framtíðartekjur frá
föstum viðskiptavinum og mikið
handbært fé frá rekstri sem gerir
fyrirtækið svona firnasterkt og
veitir því lánstraust.
Tekjur Orkuveitunnar verða 38 milljarðar króna á þessu ári, 2013. Þær voru 26
milljarðar króna árið 2009 og hafa
því hækkað um 46% frá þeim tíma.
Heildarskuldir Orkuveitunnar
voru í árslok 2007 alls 103
milljarðar en eru núna um 226,6
milljarðar króna.
Á þessu ári verða laun, launa -
tengd gjöld og annar kostnaður
Orku veitunnar um 14 milljarðar
króna þannig að af þessu sést hvað
rekstrarhagnaðurinn (EBITDA)
er mikill hjá fyrirtækinu. Það
hefur því um 24 milljarða króna
á þessu ári upp í reiknaðar níu
milljarða afskriftir og 22 milljarða
fjármagnsgjöld. Handbært fé
frá rekstri er í raun ótrúlegt hjá
fyrirtækinu; það var 19 milljarðar
árið 2012 og rúmir 19,7 milljarðar
á þessu ári. Taki menn eftir því
að fyrir tækið var ekki, og er
ekki, veikara en svo að ef árlegt
hand bært fé frá rekstri væri 11
milljarðar á ári tæki það aðeins
20 ár að greiða upp allar skuldir
fyrir tækisins ef engar nýjar fjár -
festingar kæmu til á tímabilinu.
jón Gnarr á facebook
árið 2010
Áður er minnst á að þegar Jón
Gnarr varð borgarstjóri árið 2010
gaf hann fljótlega út þá yfirlýsingu
á Facebook að Orkuveitan væri á
hausnum. Fullyrt er af pólitískum
andstæðingum hans að það hafi
farið illa í erlenda lánveitendur
sem neituðu eftir það að lengja
í lánum en Orkuveitan fékk
fyrst íslenskra fyrirtækja erlent
lán eftir hrun, reyndar tvö. Yfir -
lýsing Jóns Gnarrs er sögð hafa
komið á óheppilegum tíma þar
sem fyrirséð var að tvær stórar
afborganir yrðu 2011 og 2013 og
að semja yrði um þær við erlenda
lánveitendur. Haustið 2010
ákvað meirihlutinn að skipta um
stjórnar formann Orkuveitunnar
og tók Haraldur Flosason við
því starfi. Hann réð Helga Þór
Jónsson verkfræðing tímabundið
til starfa eftir að þeim Hjörleifi
Kvaran hafði verið sagt upp og
Önnu Skúladóttur fjármálastjóra.
Bjarni Bjarnason var síðan ráðinn
forstjóri fyrirtækisins. Til að
lagfæra lausafjárstöðuna var
gjaldskráin hækkuð til að ná
fram meiri framlegð og að auki
ákvað Reykjavíkurborg að leggja
fyrirtækinu til fé til að mæta
hinum stóru afborgunum. Þess má
Þegar rætt er um
fjárhagslegan
viðskilnað Jóns
Gnarrs nefna margir
fyrst til sögunnar að
hann hafi bjargað
Orkuveitu Reykja -
víkur. „Hann er
maðurinn sem bjarg-
aði Orkuveitunni.“
Þar er auðvitað of
mikið sagt.
En hver er svo fjár -
hagslegur viðskiln-
aður Jóns Gnarrs
í einni setningu?
Stórauknar skuldir,
hærri skatttekjur og
aukin út gjöld – og
hann tók á Orku-
veitunni. Hvað geta
aðrir stjórn mála -
menn svo lært af Jóni
Gnarr? Fáir stjórn -
málamenn hætta
þegar þeir njóta
mestra vinsælda.
ForsíðueFni
Orkuveita reykjavíkur
Tölur í milljörðum króna
2007 2009 2013
Tekjur: 21,3 26,0 38,1
skuldir: 103,0 241,0 226,6