Són - 01.01.2010, Blaðsíða 20

20 ÞORGEIR SIGURÐSSON
hrynjandi dróttkvæða reglulegri en hrynjandi eddukvæðanna sem
voru eldri. Með tímanum virðist hafa komið upp krafa um enn
reglulegri hrynjandi. Í hrynhendum hætti má segja að séu tveir hníg -
andi tvíliðir í lok stakra vísuorða sem eru afmarkaðir með skilum eins
og hér var lýst. Í hefðbundnum dróttkvæðum fjölgar hlutfallslega
vísuorðum með slíkum tvíliðapörum með tímanum, hugsanlega
vegna þess að þau hafi þótt hljóma vel. Ástæðan fyrir því að vísuorð
með skothendingu í 3. atkvæðastöðu verða fágæt, eins og t.d.: „slegit
hefr þÄgn á þegna“ væri þá sú að þótt slík vísuorð endi á tveimur
hníg andi tvíliðum koma skil á milli þeirra
Lokaorð
Hér hefur verið sýnt að í dróttkvæðum hætti gilti regla, sem hér er
kölluð millireglan, um að alltaf komi stuðull á milli skothendinga.
Hans Kuhn notaði samskonar reglu sem rökstuðning fyrir kenningu
sinni um braghvíld í vísuorðum en hún virðist ekki hafa orðið al -
mennt kunn meðal fræðimanna. Af millireglunni leiðir að staðsetning
skothendinga og stuðlaskipan tengjast.
Þau augljósu líkindi eru með ljóðstöfum og skothendingum að í
báðum er stuðst við samsvörun samhljóða, sbr. umfjöllun höfundar
(2001). Með þeim eru einnig þau augljósu líkindi að nokkurt frjáls -
ræði gilti um staðsetningu þeirra beggja. Samkvæmt millireglunni
setja ljóðstafir og skothendingar hvort öðru skorður í þessu frjálsræði,
þannig að ekki er unnt að lýsa réttri staðsetningu stuðla án þess að
vita staðsetningu skothendinga og öfugt. Þetta þýðir að líta þarf á
skot hendinga- og stuðlaskipan sem eina heild.
Samkvæmt millireglunni fylgir alltaf stuðull fyrri skothendingunni
og þar sem höfuðstafur fylgir alltaf þeirri seinni má líta svo á að í
hverjum vísufjórðungi séu tvær rímeiningar með skothendingu og
eftirfylgjandi ljóðstaf (stuðli eða höfuðstaf). Mögulegt er að láta þær
báðar marka bragfræðileg skil, annars vegar milli vísuorða og hins
vegar innan þeirra.
Í þessari grein hafa slík skil verið notuð til að lýsa þróun sem varð
til þess að dróttkvæður háttur tók að líkjast hrynhendum hætti þar
sem skil innan stakra vísuorða eru alltaf á sama stað og afmarka tvo
hnígandi tvíliði.