Són - 01.01.2010, Blaðsíða 103

SMIÐUR BÆÐI Á ORÐ OG VERK 103
Ekki eru þó bragerjur þeirra Páls og Gísla viðfang þessa pistils,
held ur það sem eftir Gísla liggur. Doktor Stefán Einarsson segir
kvæði hans varðveitt „í sex handritum á Landsbókasafni“. Í sumum
þeirra eru þó aðeins eitt eða tvö kvæði eignuð honum en handrit
þessi hafa annars ekki verið könnuð sérstaklega vegna þessarar
greinar.
Ekki skal hér rakið fleira af þeim skáldskap Gísla er þegar hefur
ratað á prent, heldur sjónum beint að þeim ljóðmálum hans sem
varðveist hafa í áðurnefndum skruddum tveimur sem ekki hafa verið
dregnar fram fyrir almenningssjónir áður. Skal nú gerð nokkru nánari
grein fyrir þeim:
Handritið sem hér er nefnt Dagblöð er lítið kver, kápulaust, 17 blöð
í oktavobroti og stendur á saurblaði: „Dagblöð Gísla Gíslasonar birj -
uð í September 1844“. Fremst í kverinu eru skrifaðar ýmsar nótur til
minnis með fljótaskrift. Þá taka við fjögur blöð (7–10) með snarhönd
og er á þeim skáldskapur eftir Gísla. Á sex síðustu blöðin hefur verið
skrifað langsum. Hönd Gísla er örugglega á blöðum 6–10 og líklega
á öllu eða mestöllu öðru sem á kverinu stendur.
Síðara handritið, hér nefnt Póesíubók, er bundin bók, 33 cm á hæð
og 10 cm á breidd, 188 tölusettar síður. Lítið er skrifað í bókina aftur
að síðu 40. Á síðu 40–45 hefur skáldið ritað nokkur erindi. Þó hefur
Gísli skrifað á síðum 7–18 upphaf vísna og ljóða sinna í stafrófsröð og
skilið eftir löng bil, líklega til að geta fyllt þar upp í síðar. Þá eru síður
auðar að mestu þar til á síðum 138–146 þar sem skrifaður er ýmis
skáldskapur eftir Gísla. Síður eru svo að mestu auðar til 182 en á
síðum 182–183 og 185–188 og á kápusíðu hefur Gísli skrifað ýmsan
kveðskap og minnisgreinar um það sem borið hefur við í dagsins
önn. – Bókin er öll með hendi Gísla, skrifuð á árunum 1880–1882,
og er sumt í henni ort 1882, ári áður en Gísli deyr. Þá ber þess að geta
að framan á þessari Póesíubók hans er áletrun sem að hluta er sótt í
meint andlátsorð stærðfræðingsins Arkimedesar forðum: „Noli me
tangere 1880“ – „Ekki snerta mig“ – og má því álykta að skrifin hafi
hann aðeins ætlað sjálfum sér.
Hvort handrit um sig gefur sýnishorn af yrkingum eigandans á
mismunandi aldursskeiðum, þótt sumt í Póesíubók sé eldra en bókin.
Sumt af því sem Gísli hefur fært til blaða þeirra systurbóka er býsna
forvitnilegt og tökum við okkur það Gíslaleyfi að birta það hér þrátt
fyrir fyrrnefnd tilmæli á latínu. Vonum við að Gísli fyrirgefi okkur þá
synd er við mætumst á efsta degi.