Skáldskaparmál - 01.01.1992, Síða 98

96
Viðar Hreinsson
tungutak eða viðhorf takast á innan afmarkaðrar segðar.34 Bakhtin notar
hugtakið „staðsettur höfundur" (posited author) um þann ágenga sögumann
sem á sér sína eigin rödd í sögunni. Þessi „staðsetti höfundur“, sem frekar
mætti kalla söguhöfund, ljær lýsingunum afar írónískan tón um leið og hann
stefnir saman bardagafúsum hetjuskap annars vegar og hins vegar bændum
sem slást um matbjörgina. Þegar eftirfarandi tilvitnun er lesin þarf að hafa í
huga að það er hetjan Onundur tréfótur sem myndar bakgrunn átaka sem
afkomendur hans eiga hlut að. Frásögnin er byggð upp með hægri stígandi,
líkt og í aðsigi sé röskleg framganga vaskra manna. Þó má sjá að fyrst og
fremst er á ferð hungrað fólk. Bardaginn byrjar með nokkrum glæsibrag,
meitluðum og kappsfullum orðum Þorgeirs flöskubaks til Þorfinns þess er
forðum hafði höggvið í flöskuna á baki Þorgeirs. Höfuð Þorfinns fýkur í
einu höggi en síðan snýst bardaginn í hreina andhverfu alls hetjuskapar sem
er undirstrikuð með háðvísu sem höfundur hefur líkast til ort sjálfur:
Þorsteinn hét maður er bjó á Reykjanesi. Hann fann hval rekinn innan fram á
nesinu þar sem hét að Rifskerjum. Það var reyður mikil. Hann sendi þegar mann
til Flosa í Vík og svo til næstu bæja.
Einar hét sá maður er bjó að Gjögri. Hann var landseti Kaldbeklinga og skyldi
geyma reka þeirra þeim megin fjarða. Hann varð var við að hvalurinn var
rekinn. Hann tók þegar skip sitt og reri yfir um fjörðuna til Byrgisvíkur. Þaðan
sendi hann mann í Kaldbak. Og er þetta spurði Þorgrímur og þeir bræður
bjuggust þeir sem hvatast og voru tólf á teinæringi. Þeir Kolbeinssynir fóru og
með þeim, ívar og Leifur, og voru sex saman. Allir bændur þeir er við komust
fóru til hvalsins.
Nú er að segja frá Flosa að hann sendi eftir frændum sínum norður í
Ingólfsfjörð og Ófeigsfjörð og eftir Ólafi Eyvindarsyni er þá bjó að Dröngum.
Flosi kom fyrst og þeir Víkurmenn. Þeir tóku þegar til skurðar og var dreginn á
land sá er skorinn var. Þeir voru nær tuttugu menn í fyrstu en skjótt fjölgaðist
fólkið.
í því komu Kaldbeklingar með fjögur skip. Þorgrímur veitti tilkall til hvalsins
og fyrirbauð Víkurmönnum skurð og skipti og brautflutning á hvalnum. Flosi
bað hann sýna ef Eiríkur hefði gefið Önundi tréfót með ákveðnum orðum
rekann ella kveðst hann mundu vígi verja. Þorgrímur þóttist liðfár og réð því eigi
til atgöngu.
Þá reri skip innan yfir fjörðu og sóttu knálega. Þeir komu að brátt. Þar var
Svanur af Hóli úr Bjarnarfirði og húskarlar hans Og þegar hann kom bað hann
Þorgrím eigi láta ræna sig. En þeir voru áður vinir miklir og bauð Svanur
honum lið sitt. Þeir bræður kváðust það þiggja mundu. Lögðu þeir þá að
rösklega. Þorgeir flöskubakur réð fyrst upp á hvalinn að húskörlum Flosa.
Þorfinnur, er fyrr var getið, skar hvalinn. Hann var fram við höfuðið og stóð í
spori er hann hafði gert sér.
Þorgeir mælti: „Þar færi ég þér öxi þína.“
Síðan hjó hann á hálsinn svo af tók höfuðið.
FIosi var uppi á mölinni er hann sá þetta. Hann eggjaði sína til móttöku. Nú
berjast þeir lengi og veitti Kaldbeklingum betur. Fáir menn höfðu þar vopn
nema öxar þær er þeir skáru með hvalinn og skálmir. Hrukku Víkurmenn af
hvalnum í fjöruna. Austmenn höfðu vopn og urðu skeinuhættir. Steinn
34 Sbr. ritgerðina „Discourse in the Novel“ í The Dialogic Imagination, bls. 249-422.