Skáldskaparmál - 01.01.1992, Side 177

Viðvörun Snorra Sturlusonar
175
undirferli með líkum hætti og konungur. Um síðir rekur að því að Ólafur
sendir Karl hinn mærska eftir skattinum. Þrándur tekur vel á móti Karli og
býðst til að heimta skattinn um Austurey og Norðureyjar. Að vori á Þrándur
að reiða skattinn fram á þingi en tekur þá vanheilsu mikla:
... hafði augnaþunga og þó enn kramar aðrar en þó bjóst hann að fara til þings
sem vandi hans var. En er hann kom á þingið og búð hans var tjölduð þá lét hann
tjalda undir svörtum tjöldum innan af til þess að þá væri síður skíðdræpt. (443)
Leifur Össurarson er hirðmaður Ólafs konungs og er í fylgd með Karli
mærska þegar hann heimtir skattinn af Þrándi. Á ýmsu gengur með gjald-
heimtuna en eftir mikla eftirgangsmuni reiðir Þrándur loks fram gjaldgengt
silfur. Lesandinn fær á tilfinninguna að einhver vá vofi yfir.
Þegar kemur að því að vega silfrið notar Karl hjálm sinn til að hella silfr-
inu í. En nú dregur til tíðinda. Fyrst eru Leifur og hans menn ginntir burtu:
Litlu síðar kom þar maður hlaupandi og kallaði ákaflega á Leif Ossurarson, bað
hann fara sem skjótast til búðar Gilla lögsögumanns, „þar hljóp inn um
tjaldskarar Sigurður Þorláksson og hefir særðan búðarmann hans til ólífis.“
Leifur hljóp þegar upp og gekk á brott til fundar við Gilla. Gekk með honum
allt búðarlið hans en Karl sat eftir. Þeir Austmennirnir stóðu í hring um hann.
Gautur rauði hljóp að og hjó með handöxi yfir herðar mönnum og kom högg
það í höfuð Karli og varð sár það ekki mikið. Þórður lági greip upp refðið ... og
lýstur á ofan öxarhamarinn svo að öxin stóð í heila. Þustiþd fjöldi manna út úr
búð Þrándar. Karl var þaðan dauður borinn.
Þrándur lét illa yfir verki þessu og bauð þá fé til sátta fyrir frændur sína. (444-
45)
Sem fyrr þykist Þrándur ekkert vita en hefur sýnilega undirbúið allt
saman. Þegar konungur frétti tíðindin líkaði honum stórilla en honum tókst
ekki að hefna enda komið að lokum valdadaga hans. Raunar hefur lesandinn
á tilfinningunni að Þrándur hefði haldið áfram að þvælast fyrir konungs-
mönnum ef til þess hefði komið.
í þessari frásögn er fátt fullyrt beinum orðum. En eðlilegast er að skilja
hana á þann veg að Snorri sé að benda samlöndum sínum, samtíðarmönnum
og eftirkomendum, á hættuna af erlendu valdi og að gegn því eigi að berjast
með góðu eða illu.
Tilvitnanir í Ólafs sögu helga eru teknar eftir Heimskringlu sem kom út hjá Máli og
menningu 1991.