Skáldskaparmál - 01.01.1992, Qupperneq 191

Sturlungasaga - Textar og rannsóknir
189
20). Marlene Ciklamini tekur í sama streng og telur frásögn Sturlu um
Snorra gloppótta og andsnúna honum (Ciklamini 1978: 17-18). Björn M.
Ólsen hélt þeirri skoðun fram að Sturla hefði hatað Gissur Þorvaldsson þótt
ekki kæmi það berlega fram í Islendinga sögu. Sums staðar væri þó Gissuri
gert rangt til í sögunni (Björn M. Ólsen 1902: 314-18). Pétur Sigurðsson taldi
hins vegar að Sturla hallaði aldrei viljandi á Gissur (Pétur Sigurðsson
1933-35: 14-20; sjá einnig Ciklamini 1978: 18). Ólafur Hansson hugði þó að
hann hefði illa getað dulið andúð sína á Gissuri (Ólafur Hansson 1966:
143—44). Þá hefur Björn Þórðarson dregið sannfræði Þorgils sögu skarða í efa
í riti sínu um Þorvarð Þórarinsson og telur einnig að Árna saga biskups halli
á Þorvarð (Björn Þórðarson 1950: 154-63).
Umræður þessar sýna að fræðimenn hafa í vaxandi mæli reynt að átta sig
á þeim viðhorfum sem koma fram í samtíðarsögum þrátt fyrir hlutlægt
yfirbragð frásagnanna. R. George Thomas hefur t.d. haldið því fram að í
Islendinga sögu séu fólgnar hugmyndir höfundarins um orsakir þess að
þjóðveldið leið undir lok, þ.e. skortur á hófstillingu, virðingu fyrir lögum,
sáttfýsi og viðurkenningu á mannkostum andstæðinganna og ágæti bænda-
höfðingja (Thomas 1970: 45). Þá hefur Guðrún Ása Grímsdóttir leitt rök að
því í athugun á lýsingum á sárafari í Islendinga sögu að tilgangur Sturlu
Þórðarsonar með ritun sögunnar hafi að einhverju leyti verið fólginn í því að
setja saman fordæmasafn um það af hverju deilur spruttu og hvernig mál
voru sótt og útkljáð á fyrri hluta 13. aldar áður en Noregskonungi var játað
þegngildi. Hafi Sturla viljað stuðla að því að eignaréttur og valdaaðstaða
helstu höfðingjaætta á Islandi héldist óbreytt og sú auðsuppspretta sem
málatilbúnaður var þeim (Guðrún Ása Grímsdóttir 1988b; sjá einnig
Sveinbjörn Rafnsson 1977: 724-26).
Það hefur orðið venja í sögu íslenskra miðaldabókmennta að bera saman
sagnaritun Ara fróða Þorgilssonar, Snorra Sturlusonar og Sturlu Þórðar-
sonar. Guðbrandur Vigfússon taldi að Ari hefði verið sagnfræðingur í eðli
sínu, Snorri borið af fyrir kímni, málsnilld og frásagnarleikni en Sturla hefði
einkum verið góður sögumaður og óvart orðið sagnritari (Guðbrandur
Vigfússon 1878: cvii-cviii). Finnur Jónsson lagði áherslu á margorða og smá-
smugulega atburðafrásögn Sturlu í samanburði við stutt úrval Ara (Finnur
Jónsson 1923: 733). W. P. Ker hélt því hins vegar fram að verk Sturlu líktust
sagnaritun Ara um nákvæmni og Snorra hvað varðaði fjörlega frásögn (Ker
1897, 1957: 249).
Jafnframt hefur höfundur Sturlungu mátt þola mikla gagnrýni á sagn-
fræði verks síns. Finnur Jónsson vandaði honum ekki kveðjurnar og sagði
eina markmið hans hefði verið að hrúga saman sagnfræðilegu efni án tillits til
hvort samband væri á milli atburðanna (Finnur Jónsson 1923: 721). Á
svipuðum nótum var Einar Arnórsson síðar þegar hann dró í efa áreiðanleika
Sturlungu höfundar með því að benda á það sem hann taldi sagnfræðilegar
veilur, jafnvel þvætting, í Haukdœla þœtti (Einar Arnórsson 1949-53). Björn