Peningamál - 01.08.2001, Qupperneq 46

PENINGAMÁL 2001/3 45
Hinn 27. mars sl. var umgjörð peningastefnunnar hér
á landi breytt á þann veg að í stað markmiðs um að
halda gengi innan tiltekinna marka var Seðlabanka
Íslands sett verðbólgumarkmið, sem birt var í sam-
eiginlegri yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar og Seðla-
banka Íslands 27. mars sl. Samkvæmt því skal að því
stefnt að verðbólga, mæld sem hækkun vísitölu
neysluverðs yfir 12 mánuði, sé því sem næst 2½%.
Skilgreind voru þolmörk sem leyfa 1½% frávik til
hvorrar áttar frá verðbólgumarkmiðinu árið 2003 og
framvegis. Til loka ársins og á næsta ári verða
þolmörkin þó rýmri. Á þessu ári má verðbólgan
verða allt að 6% og 4½% á því næsta. Fari verð-
bólgan út fyrir þolmörkin skal Seðlabankinn, eins og
kveðið er á um í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar og
bankans, senda ríkisstjórninni greinargerð um ástæð-
ur þess að verðbólgan fór út fyrir mörkin, hvernig
bankinn hyggst bregðast við og hve langan tíma hann
telur að það muni taka að ná verðbólgunni inn fyrir
mörkin að nýju. Greinargerðin skal gerð opinber.
Jafnframt er í yfirlýsingunni ákvæði um að bankinn
skuli leitast við að ná verðbólgunni svo fljótt sem
auðið er inn fyrir þolmörkin.
Miðvikudaginn 13. júní sl. birti Hagstofa Íslands
vísitölu neysluverðs fyrir júnímánuð. Hafði hún
hækkað um 1,5% frá fyrra mánuði og samtals um
6,8% á tólf mánuðum. Með hækkun vísitölu neyslu-
verðs í júní voru þolmörkin því rofin.
Eftirfarandi greinargerð var samin með hliðsjón
af framansögðu. Fyrst er fjallað um aðdraganda þess
að umgjörð stefnunnar í peningamálum var breytt
27. mars sl. Þá er fjallað um verðlagsþróunina að
undanförnu og meginástæður þess að verðbólga fór
út fyrir þolmörkin. Því næst er fjallað um launa-
þróun, en hækkun launa langt umfram vöxt fram-
leiðni hefur á undanförnum misserum átt veiga-
mikinn þátt í vaxandi verðbólgu. Hækkun launa,
ofþensla, óhóflegur viðskiptahalli og ytri áföll eru
helstu skýringar gengislækkunar krónunnar á undan-
förnu ári. Fjallað er um gengisþróun í sérstökum
kafla greinargerðarinnar. Þá gerir bankinn grein fyrir
verðbólguhorfum í ljósi síðustu verðbólguspár bank-
ans og framvindunnar síðan hún var birt. Ekki verður
þó birt ný verðbólguspá fyrr en í byrjun ágúst. Hins
vegar er gerð grein fyrir því hvenær bankinn telur
líklegt að verðbólga komist inn fyrir þolmörk að
nýju. Að lokum er fjallað um stefnuna í peninga-
málum og aðrar hugsanlegar aðgerðir til að bregðast
við þeirri stöðu sem nú er upp komin.
Seðlabanki Íslands mun næst gera ítarlega grein
fyrir mati sínu á stöðu og horfum í efnahags- og
peningamálum og birta verðbólguspá í ágústhefti árs-
fjórðungsrits síns, Peningamála, og síðan ársfjórð-
ungslega þar eftir. Það er því skilningur bankans að
ný greinargerð af þessu tagi sé ekki nauðsynleg nema
verðbólga fari aftur út fyrir þolmörk eftir að hafa
verið innan þeirra.
Meginniðurstöður greinargerðarinnar eru eftir-
farandi:
1. Forsenda þess að markmið um 2½% verðbólgu á
árinu 2003 náist er að komið verði í veg fyrir
víxlhækkanir verðlags, launa og erlends gjald-
eyris. Komi ekki til breytinga á núgildandi kjara-
samningum eru því enn horfur á að verðbólga
verði nálægt 2½% um mitt ár 2003, jafnvel þótt
gengi krónunnar hækki ekki frá því sem nú er. Þar
sem raungengi krónunnar er nú mjög lágt eru
góðar líkur á að gengi krónunnar geti hækkað
þegar verðbólguvæntingar hjaðna.
2. Mánaðarlegar hækkanir vísitölu neysluverðs hafa
líklega náð hámarki komi ekki til frekari lækk-
unar á gengi krónunnar. Tólf mánaða hækkanir
munu hins vegar halda áfram að aukast, a.m.k.
Greinargerð til ríkisstjórnarinnar vegna verðbólgumarkmiðs
Send ríkisstjórn 20. júní og birt 22. júní 2001.