Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
11
II Ytri skilyrði
Horfur á hagvexti í heiminum nokkuð góðar þrátt fyrir
hækkandi olíuverð
Svo virðist sem hagvöxtur hafi víðast hvar náð hámarki á árinu 2004
og því minni hagvaxtar að vænta í heiminum á þessu ári. Hátt verð
á olíu hefur dregið úr hagvexti í stóru iðnríkjunum á öðrum fjórðungi
ársins. Þó eru horfurnar að mörgu leyti betri en þær voru við vinnslu
síðustu Peningamála.
Hagvöxtur í Norður-Ameríku og Asíuríkjum, sem hefur að miklu
leyti leitt heimshagvöxtinn til þessa, virðist enn vera töluverður. Eins
og í flestum öðrum iðnríkjum hægði á hagvexti í Bandaríkjunum á
öðrum ársfjórðungi, en hann var þó yfir 3% langtímameðaltalinu
níunda ársfjórðunginn í röð. Hagvöxtur í Kína var aftur á móti mun
meiri á öðrum ársfjórðungi en gert var ráð fyrir og hafa spár um
hagvöxt á árinu hækkað. Á sama tíma hafa hagvaxtarhorfur fyrir
Japan glæðst. Þar að auki hefur hækkun hrávöruverðs eflt hagvöxt í
ýmsum þróunarlöndum. Hagvaxtarhorfur á evrusvæðinu eru einnig
betri en þær voru við útgáfu síðustu Peningamála. Þótt dregið hafi úr
hagvexti á öðrum ársfjórðungi var hann meiri en búist var við. Spáð er
ívið meiri hagvexti á evrusvæðinu á seinni hluta ársins og hafa ýmsir
nýlegir hagvísar styrkt þá spá. Aftur á móti hefur útlitið í Bretlandi
versnað til muna og var hagvöxtur annars ársfjórðungs hinn minnsti
sem þar hefur verið á einum ársfjórðungi í tólf ár.
Hækkun hráolíuverðs á seinni hluta þessa árs gæti þó veikt
útkomuna verulega. Hráolíuverð hefur aldrei verið hærra að nafnvirði
en það var í kjölfar fellibylsins Katrínar og þrátt fyrir að hafa lækkað
eitthvað er það um 60% hærra en það var að meðaltali árið 2004.
Ótryggt ástand í Mið-Austurlöndum og ótti um að ekki takist að
auka framleiðslu sem nemur vexti eftirspurnar olli hækkunum á olíu-
verði í ágúst. Sá ótti magnaðist eftir að fellibylurinn Katrín olli því að
framleiðsla stöðvaðist við Mexíkóflóa. Þótt framleiðslan liggi aðeins
niðri tímabundið munu áhrif þess á olíuverð væntanlega vara um
nokkurt skeið. Verð hefur þó lækkað frá methæðum skömmu eftir að
fellibylurinn gekk yfir þar sem ýmsar þjóðir hófu að ganga á birgðir
sínar og juku þar með framboð. Eftirspurn mun líklega verða meiri
á næsta ári en áður var spáð, þegar þau ríki sem nú hafa minnkað
birgðir sínar fara að auka þær á ný. Því mun olíuverð líklega haldast
hátt um nokkurt skeið. Framvirkir samningar gefa til kynna að
olíuverð muni hækka örlítið frá núverandi verði út árið og halda áfram
að hækka í byrjun næsta árs (sjá töflu II-1 hér á eftir). Bensínverð
hefur fylgt hækkun olíuverðs eftir en ekki lækkað alveg jafn mikið nú
í september. Það er um þessar mundir 65% hærra en að meðaltali á
árinu 2004.
Þýskaland er enn dragbítur á hagvöxt á evrusvæðinu
Ástæður lítils hagvaxtar á evrusvæðinu á fyrri helmingi þessa árs eru
af svipuðum toga og á seinni helmingi sl. árs: Hátt olíuverð, sterk
staða evrunnar (jafnvel þótt hún hafi veikst eitthvað frá lokum árs
2004), minni hagvöxtur í heiminum í heild, auk þess sem eftirspurn
er áfram veik í flestum evrulandanna. Hagvöxtur jókst á Ítalíu og
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Hagvöxtur í Bandaríkjunum, Japan, Bretlandi
og á evrusvæði 1. ársfj. 1999 - 2. ársfj. 2005
Mynd II-1
%
Bandaríkin
Evrusvæðið
Japan
Bretland
Heimild: EcoWin.
Magnbreyting VLF frá sama ársfjórðungi á fyrra ári
2000 2001 2002 2003 2004 2005
Hrávöruverð á heimsmarkaði 2000-2005
Vikulegar tölur
Mynd II-2
Öll hrávara án eldsneytis (í USD)
Matvara (í USD)
Iðnaðarvörur (í USD)
Heimildir: Economist, EcoWin.
70
80
90
100
110
120
130
140
150
2000 = 100