Peningamál - 01.09.2005, Qupperneq 23

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
23
Áætlanir um fyrri helming ársins benda til þess að vöxtur einka-
neyslu í ár verði meiri og hagvöxtur minni en áður var talið
Hagstofan birti í september ársfjórðungslega þjóðhagsreikninga fyrir
annan fjórðung ársins 2005 og endurskoðun á tölum fyrri fjórðunga.
Þar kemur fram að einkaneysla á fyrri helmingi yfirstandandi árs var
11,6% meiri en á fyrri helmingi síðasta árs. Í júní spáði Seðlabankinn
8% vexti einkaneyslu á yfirstandandi ári. Til þess að sú spá gangi eftir
má ársvöxtur einkaneyslu því einungis nema 4,5% á seinni helmingi
ársins. Það verður að teljast fremur ólíklegt miðað við fyrirliggjandi
vísbendingar, eins og vikið er að hér á eftir. Hagvöxtur á fyrri helmingi
árs ins var hins vegar nokkru minni en bankinn hafði spáð á öllu árinu,
eða rétt undir 5% samanborið við um 6,5% fyrir allt árið. Því er líklegt
að hagvöxtur á árinu verði eitthvað minni en fyrri spá gerði ráð fyrir.
Tafla IV-1 sýnir yfirlit yfir vöxt helstu þjóðhagsstærða á fyrri helmingi
þessa árs og þann vöxt sem þyrfti að vera á seinni helmingi ársins til
að spá bankans frá því í júní gangi eftir.
Ein aðferð til að áætla magnbreytingu á milli tímabila er að
nota tímabil 1 sem grunnár og reikna út verðmæti varanna öll tíma-
bilin miðað við verð þeirra á þessu tímabili. Taflan sýnir að þá fæst
að magn varanna jókst um 8,89% á milli tímabila 1 og 2 og um
8,16% á milli tímabila 2 og 3. Ef tímabil 2 er notað sem grunnár
fæst að magn varanna tveggja jókst um 9,53% á milli tímabila 1 og
2 og um 8,70% á milli tímabila 2 og 3. Í báðum þessum tilfellum
er áætlað magn varanna tveggja jafnt summu undirliðanna á föstu
verðlagi. Þetta breytist hins vegar þegar miðað er við mismunandi
grunnár og breytingarnar samtengdar. Í neðsta hluta töflunnar er
magnbreyting fyrir báðar vörurnar á milli tímabila 1 og 2 miðuð við
breytinguna þar sem tímabil 1 er grunnár en magnbreytingin á milli
tímabila 2 og 3 miðar við það sem fæst þegar tímabil 2 er notað
sem grunnár. Eins og sést í töflunni er summa undirliðanna jöfn
heildartölunni á fyrstu tveim tímabilunum, en á þriðja tímabilinu
þar sem notast er við annað grunnár en áður er munur á summu
undirliðanna og heildartölunni sem nemur 0,5%.
Með nýjum aðferðum fást nýjar mælingar á verð- og magn-
breytingum. Þannig mælist hagvöxtur 0,8 prósentum meiri á milli
áranna 2001 og 2002 en 0,7 prósentum minni á milli 2002 og 2003
þegar nýju aðferðinni er beitt. Verðbreyting vergrar landsframleiðslu
(VLF) á milli áranna 2001 og 2002 er óbreytt en á milli áranna 2002
og 2003 mælist verðbreytingin 0,3 prósentum meiri.
Einkaneyslan er langstærsti einstaki hluti landsframleiðslunnar.
Við endurskoðunina minnkaði munur sem verið hefur á verðbreyt-
ingum einkaneyslu og breytingum neysluverðsvísitölunnar. Hin nýja
aðferð Hagstofunnar leiðir til þess að breyting einkaneyslunnar á
milli áranna 2001 og 2002 mælist 0,4 prósentum minni en áður og
breytingin á milli áranna 2002 og 2003 mælist 0,8 prósentum minni.
Verðbreytingar á milli þessara ára mælast hins vegar 0,5 prósentum
meiri í báðum tilfellum. En þótt munurinn sé minni en áður sýna nýju
tölur Hagstofunnar áfram heldur minni verðbreytingu einkaneyslu
en nemur breytingum neysluverðsvísitölunnar nokkur undanfarin
ár. (Sjá mynd 1.)
1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mismunur nýrra og eldri mælinga á magn-
breytingum einkaneyslu og VLF 1991-2004
Mynd 2
%
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
Breytingar í mælingum á VLF
Breytingar í mælingum á einkaneyslu