Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 41

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
41
90
100
110
120
130
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Mars 1997 = 100
Innflutningsgengi og verðlag innfluttrar vöru
mars 1997 - september 2005
Mynd VIII-4
Heimild: Hagstofa Íslands.
Gengisvísitala fyrir vöruinnflutning
Innfluttar vörur án áfengis og tóbaks
Nýir bílar og varahlutir
Dagvara
hraða hækkunarinnar. Í ágúst og september hækkaði verðið um 1-
2% milli mánaða á höfuðborgarsvæðinu, en hafa verður í huga að
árstíðarbundnar sveiflur eru í íbúðaverði. Erfiðara er að draga ályktanir
af verðþróun íbúðarhúsnæðis á landsbyggðinni sem sveiflast mikið
milli mánaða, enda um færri og sundurleitari eignir að ræða.
Nokkuð hefur dregið úr verðhjöðnun gengisnæmra liða
vísitölu neysluverðs
Á móti áhrifum hækkandi verðs íbúða, þjónustu og eldsneytis á
vísitöluna vegur að verð annarrar vöru en eldsneytis hefur lækkað
undanfarna tólf mánuði. Vörur sem einkennast af hraðri veltu og
tíðum verðbreytingum eru næmastar fyrir gengissveiflum. Það á t.d.
við um dagvörur af ýmsu tagi. Dagvöruverð, sem að mestu leyti
saman stendur af matvöru, lækkaði um tæplega 10% frá ársbyrjun
til maímánaðar (7% á tólf mánuðum). Eftir 1,7% hækkun milli ágúst
og september hafði u.þ.b. helmingur lækkunarinnar gengið til baka.
Dagvöruverð var þó enn 3,5% lægra en fyrir ári.
Síðastliðið vor lækkaði verð matvæla eins og annarrar dagvöru
mikið. Lækkunin hefur nú gengið til baka að nokkru leyti. Verð
innfluttra matvæla hækkaði um 4,4% milli ágúst og september og
verð innlendrar matvöru annarrar en búvöru og grænmetis hækkaði
um 1%. Þrátt fyrir hækkunina í september var verð innfluttrar
matvöru enn 7,4% lægra en fyrir ári og innlendrar matvöru 1,4%
lægra. Í júlíbyrjun nam árslækkun þessara liða hins vegar 12,5%
og 2,6%. Árslækkun innfluttrar matvöru þá nam rúmlega styrkingu
gengisins, en í september dró nokkuð í sundur með þróun gengis og
verðs innfluttra matvæla á ný.
Sterk innlend eftirspurn dregur úr áhrifum gengis á vöruverð...
Þótt verð innfluttrar vöru hafi lækkað hefur það ekki lækkað í
samræmi við styrkingu gengisins undanfarna mánuði. Að nokkru leyti
skýrist það af hækkun eldsneytisverðs, en að miklu leyti má líta á
þessa þróun sem afleiðingu öflugrar innlendrar eftirspurnar sem gefur
seljendum færi á að hækka álagningu.
Verð bíla og ýmiss konar annarrar varanlegrar neysluvöru hefur
t.d. lækkað mjög lítið miðað við styrkingu gengisins. Frá september
í fyrra til 12. september í ár lækkaði verð erlends gjaldeyris um
12% miðað við innflutningsgengisvog en verð nýrra bíla lækkaði
einungis um 1,6%. Aðrar innfluttar vörur en bílar, matvæli og
eldsneyti hafa einnig lækkað fremur lítið miðað við gengisbreytingar,
eða um 2,2%. Áhrif gengishækkunar krónunnar undanfarið ár
virðast því hafa skilað sér í tiltölulega lítilli verðhjöðnun innfluttrar
vöru ef dagvara er undanskilin. Líklegasta skýringin virðist vera
hinn hraði vöxtur eftirspurnar. Hvati til verðlækkunar er því mjög
lítill. Eins og áður hefur verið fjallað um í Peningamálum, gæti
reynsla annarra landa með fljótandi gengi og reynslan hér á landi
síðustu ár einnig bent til þess að grundvallarbreyting kunni að
hafa orðið á áhrifum gengisbreytinga á innlendar verðákvarðanir,
þar sem skammtímagengissveiflur hafi mun minni áhrif á innlenda
verðbólguþróun en á tímum fastgengisstefnunnar.

2001 2002 2003 2004 2005
Vöruverð janúar 2001 - september 2005
Mynd VIII-5
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Heimild: Hagstofa Íslands.
-10
-5
0
5
10
15
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Innfluttar vörur án áfengis og tóbaks
Dagvara
Nokkrir undirliðir vísitölu neysluverðs
í september 2005
Sl. 12 mán. Sl. 6 mán. Sl. 3 mán. Sl. 1 mán.
%
Innlendar vörur án
búvöru og grænmetis
Innfluttar vörur án
áfengis og tóbaks
Húsnæði Opinber þjónusta
Almenn þjónusta
Áhrif á þróun vísitölu neysluverðs
sl. 1, 3, 6 og 12 mánuði
Mynd VIII-6
Heimild: Hagstofa Íslands.
-0,5
0,5
1,5
2,5
3,5
4,5