Peningamál - 01.09.2005, Qupperneq 46

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
46
Verðbólguspá með breytilegum vöxtum og gengi
Við núverandi aðstæður er afar óraunsætt að gengi krónunnar haldist
óbreytt út spátímabilið. Einnig er ljóst að niðurstöður slíkrar spár
fela í sér að auka þurfi aðhaldsstig peningastefnunnar frá því sem
nú er. Grunnspá Seðlabankans byggist því á forsendum sem ólíklegt
er að haldi nema í skamman tíma. Hún gegnir fyrst og fremst því
hlutverki að gefa sýn á framvindu efnahagslífsins að því gefnu að
bankinn bregðist ekki frekar við og haldi aðhaldi peningastefnunnar
óbreyttu frá því sem nú er. Hún felur því í sér gagnlega vísbendingu
um hvort vaxtastig á hverjum tíma nægi til að tryggja framgang
verðbólgumarkmiðsins. Þegar þjóðarbúskapurinn er í jafnvægi getur
slík spá gefið þokkalega raunsanna mynd af líklegri framvindu
efnahagsmála. Þegar verulegt ójafnvægi er til staðar, eins og nú er,
getur slík spá hins vegar gefið niðurstöðu sem er fjarri sanni. Eftir
því sem ójafnvægið er meira verður forsendan um að Seðlabankinn
muni ekki bregðast frekar við uppsöfnuðum verðbólguþrýstingi æ
fjarstæðukenndari. Þegar raungengi er afbrigðilega hátt eins og nú
verður einnig sífellt hæpnara að gefa sér að gengi haldist óbreytt til
langs tíma.
Af þessum ástæðum birti Seðlabankinn í Peningamálum 2004/4
í fyrsta sinn einnig spá byggða á breytilegum vöxtum og gengi
krónunnar. Vaxtaferillinn sem notaður er í spánni byggist á væntingum
markaðsaðila um þróun stýrivaxta sem lesa má út úr óverðtryggða
vaxtarófinu, svokölluðum fólgnum framvirkum vöxtum.12 Þessi
vaxtaferill er sýndur á mynd III-6 á bls. 18. Að þessu sinni er hins
vegar gert ráð fyrir því að stýrivextir lækki heldur hægar á næstunni
en lesa má út úr þeim ferli, þ.e.a.s. í samræmi við svör greiningaraðila
á sömu mynd (sjá niðurstöður í rammagrein 3). Markaðsaðilar gera
ráð fyrir að stýrivextir nái innan tíðar hámarki í rúmlega 10% og taki
þá fljótlega að lækka. Í stað þess að fylgja þeim ferli fyllilega er gert
ráð fyrir að stýrivextirnir haldist nálægt 10% fram á mitt næsta ár
en taki síðan að lækka. Þessi ferill felur í sér að stýrivextir verða að
meðaltali um 9,4% á þessu ári í stað 9,2% í grunnspánni, 9,7% á
næsta ári, í stað 9,5% í grunnspánni, en lækki í 7,6% að meðaltali
árið 2007.
Gengisferillinn í spánni er fenginn út frá svokölluðu óvörðu
vaxtajafnvægi sem reiknað er út frá ofangreindum stýrivaxtaferli og
erlendum vaxtaferli sem lesa má út úr viðskiptavegnum framvirkum
vöxtum en þó þannig að gert er ráð fyrir áhættuþóknun sem rekur
fleyg á milli innlendra og erlendra vaxta. Samkvæmt þessu mun því
vaxtamunurinn milli Íslands og útlanda haldast hár fram á mitt næsta
ár en taka síðan smám saman að minnka í um 4% í lok árs 2007.
Gengisvísitala krónunnar mun því lækka smám saman á tímabilinu og
verður nálægt 120 stigum í lok árs 2007.
Aðhaldsstig peningastefnunnar verður minna en í grunnspánni...
Miðað við ofangreinda þróun stýrivaxta og gengis krónunnar
yrði hagvöxtur á þessu ári lítillega minni en í grunnspánni enda
12. Sjá neðanmálsgrein 2. í kafla I.