Peningamál - 01.09.2005, Síða 74

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
74
GREINARGERÐ
T IL R ÍK ISSTJÓRNAR
einstaklinga, sem meðal annars eru afl eiðing uppstokkunar á íslenska
fjármálamarkaðinum, hafa reyndar aukist með vaxandi hraða undan-
farna mánuði og íbúðaverð hækkað hraðar en nokkurn tíma áður.
Þessi þróun kemur fram í mikilli hækkun húsnæðisliðar vísitölu neyslu-
verðs, sem á tímabilinu frá maí til ágúst í ár skýrði heildarhækkun
vísitölu neysluverðs að mestu leyti. Til samanburðar skýrði húsnæðis-
liðurinn um helming árshækkunar vísitölunnar í febrúar sl. Mikil hækk-
un vísitölunnar í september var hins vegar að verulegu leyti af öðrum
toga, þ.e.a.s. hún stafaði af umtalsverðri hækkun vöruverðs umfram
það sem reikna má með á þessum árstíma vegna útsöluloka. Þá hækk-
aði eldsneytisverð mikið nú auk þess sem verð á þjónustu hækkaði
töluvert. Þetta gerðist þrátt fyrir mjög sterkt gengi krónunnar, sem á
sumarmánuðum leiddi til umtalsverðrar hjöðnunar vöruverðs, auk þess
sem mikil samkeppni lágvöruverðsverslana þrýsti verðlagi tímabundið
niður frá því síðla vetrar. Verð varanlegrar neysluvöru, einkum bíla,
virðist hins vegar ekki hafa lækkað í samræmi við gengisþróunina.
Verð á bensíni og olíu hefur ekki heldur fylgt gengisþróuninni eftir af
augljósum ástæðum. Tólf mánaða hækkun kjarnavísitalna, þar sem
meðal annars er horft framhjá verðbreytingum bensíns, var þó ekki
markvert minni en hækkun neysluverðsvísitölunnar í heild nú í sept-
ember. Það skýrist af því að í kjarnavísitölunum er einnig horft fram
hjá öðrum sveifl ukenndum liðum en bensíni, þ.e.a.s. búvöru, græn-
meti og ávöxtum. Verð þessara liða hefur hækkað minna en vísitalan
eða jafnvel lækkað sl. tólf mánuði.
Eins og í febrúar sl. er verðbólga nú fyrst og fremst eftirspurn-
ardrifi n, þótt hækkun bensín- og olíuverðs eigi nokkurn hlut að máli,
þ.e.a.s. skýri u.þ.b. 0,6% af hækkun vísitölunnar undanfarna 12 mán-
uði. Raunar virðist eftirspurnarþrýstingurinn hafa vaxið og birtist sem
fyrr skýrast í þeim þáttum vísitölunnar þar sem erlendrar verðsam-
keppni gætir minnst, þ.e.a.s. í hækkun á verði húsnæðis og þjónustu.
Hátt gengi krónunnar hefur á hinn bóginn haldið verulega aftur af
verðbólgu jafnvel þótt gengishækkunin undanfarið ár hafi ekki komið
að fullu fram í verðlagi. Þegar gengi krónunnar að endingu veikist á
ný munu þessi áhrif ganga til baka, en hugsanlegt er að þegar það
gerist muni einnig draga verulega úr verðhækkun húsnæðis eða verð
þess jafnvel lækka.
Seðlabankinn birti síðast verðbólguspá í byrjun júní sl. Hún sýndi
verðbólgu yfi r markmiði bankans næstu tvö árin. Stýrivextir bankans
voru því hækkaðir samhliða útgáfu spárinnar. Jafnframt var gefi ð til
kynna að bankinn þyrfti líklega að halda áfram á sömu braut. Hag-
gögn sem birt hafa verið frá júníbyrjun benda sem fyrr segir til þess að
enn frekar hafi bætt í vöxt innlendrar eftirspurnar á þessu ári. Ársvöxt-
ur einkaneyslu á öðrum fjórðungi ársins var t.d. 14%. Viðskiptahallinn
verður að öllum líkindum meiri en spáð var í júní, íbúðaverð hefur
haldið áfram að hækka hröðum skrefum og útlánavöxturinn aukist,
bæði til einstaklinga og fyrirtækja. Jafnframt gætir nú aukinnar spennu
á vinnumarkaði.
Unnið er að gerð verðbólgu- og þjóðhagsspáa Seðlabankans
sem birtar verða í Peningamálum síðar í mánuðinum. Þegar þær liggja
fyrir mun bankastjórnin meta þörfi na fyrir frekari aðhaldsgerðir. Eins
og lögin um bankann og yfi rlýsingin um verðbólgumarkmið áskilja