Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 3

Inngangur
Betri verðbólguhorfur en áfram
þörf á ströngu aðhaldi
Verðbólguhorfur hafa batnað verulega frá því að Seðlabanki Íslands
birti síðasta mat sitt. Verðbólga á þriðja ársfjórðungi jókst minna en
spáð var í júlí og langtímahorfur eru einnig hagfelldari nú en þá. Þær
eru þó enn óviðunandi og kalla á aðgát og aðhald. Væntingar um
hraða lækkun stýrivaxta á næstunni eru því ekki raunsæjar.
Hjöðnun verðbólgu sl. tvo mánuði er að nokkru leyti árangur
þeirrar aðhaldssömu peningastefnu sem fylgt hefur verið og leitt hefur
til verulegrar hækkunar skammtímaraunvaxta, aukins vaxtamunar við
útlönd og hærra gengis krónunnar. Tveggja mánaða hjöðnun verð-
bólgu er hins vegar fjarri því að vera öruggt merki um að baráttunni
við hana sé lokið. Tímabundnir þættir, t.d. grunnáhrif, styrking á gengi
krónunnar og lækkun orkuverðs, geta gengið til baka og eru því kvikur
mælikvarði. Hætta á launaskriði er enn ekki úr sögunni. Því er óhjá-
kvæmilegt að beita ströngu peningalegu aðhaldi enn um sinn til þess
að tryggt sé að áfram dragi úr verðbólgu og að markmið Seðlabankans
náist.
Jákvæðu teiknin eru fagnaðarefni en áfram þarf að fást við erfi ð
úrlausnarefni. Viðskiptahalli er gríðarlegur, meiri en fi mmtungur af
landsframleiðslu. Þótt dregið hafi nokkuð úr útlánaaukningu er hún
enn mikil, vinnumarkaður er þaninn, væntingar miklar í þjóðfélaginu
og útgjaldaaðhald hins opinbera hefur veikst.
Samband viðskiptahalla og gengisbreytinga verður ekki af öryggi
metið til þess að spá fyrir um sveifl ur í gengi gjaldmiðla. Ljóst er að
Ísland á mikið undir vilja alþjóðlegra fjárfesta og lánveitenda til að fjár-
magna hallann. Þjóðarbúið verður því berskjaldaðra en ella fyrir hrær-
ingum á alþjóðlegum fjármálamörkuðum og viðbrögðum við réttum
eða röngum fréttum af íslensku efnahagslífi . Atburðir á fyrstu mán-
uðum ársins ættu að vera í fersku minni.
Ytri jöfnuður þjóðarbúsins hefur enn versnað frá því sem Seðla-
bankinn spáði í júlí. Vissulega mun draga úr viðskiptahallanum á næstu
árum en til þess að hann verði sjálfbær á næstu tveimur árum þarf
strangara peningalegt aðhald en vænst er á markaði um þessar mundir.
Framangreindar aðstæður gætu leitt til mótbyrs í baráttunni við
verðbólguna á næstu árum. Vísbendingar eru um að eftirspurn, eink-
um fjármunamyndun, kunni að reynast meiri í ár en spár hafa staðið
til og framleiðsluspenna og verðbólguþrýstingur geti því verið van-
metin. Umframeftirspurn eftir vinnuafl i kann að vera vísbending um
hið sama.
Þótt atvinnuvegafjárfesting minnki þegar framkvæmdum við
orku- og álver lýkur mun taka tíma að draga nægilega úr spennunni
sem birtist í vinnuafl sskorti, viðskiptahalla og stígandi launum og verð-
lagi. Öfl ugt peningalegt aðhald verður að vera til staðar þar til að svo
hefur dregið úr innri og ytri ójöfnuði að lækka megi stýrivexti á ný án
þess að tefl a verðbólgumarkmiðinu í tvísýnu.