Peningamál - 01.11.2006, Side 35

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
35
VII Ytri jöfnuður
Í síðustu Peningamálum spáði Seðlabankinn að viðskiptahallinn á
þessu ári myndi hjaðna frá fyrra ári. Það mun ekki ganga eftir. Nú
stefnir í að hallinn í ár verði mun meiri, eða ríflega fimmtungur af
landsframleiðslu. Hugsanlegt er að þetta sé vísbending um að vöxtur
eftirspurnar hafi verið vanmetinn, eða að innflutningur fjárfestingar-
vöru í tengslum við stóriðjuframkvæmdir sé öðruvísi tímasettur en
reiknað var með. Innflutningur vöru og þjónustu á fyrri hluta ársins var
u.þ.b. í takt við spár en útflutningur nokkru minni. Vöruinnflutningur
á þriðja fjórðungi ársins var mjög mikill og gæti bent til meiri vaxtar
innflutnings en reiknað var með.
Enn eykst viðskiptahallinn
Á öðrum ársfjórðungi þessa árs nam halli á viðskiptum við útlönd
rúmlega 65 ma.kr. Versnaði viðskiptajöfnuðurinn um 7,2 ma.kr. milli
ársfjórðunga. Halli var á öllum helstu þáttum viðskipta við útlönd og
meiri en á fyrsta ársfjórðungi (sjá mynd VII-1). Stærstur hluti aukn-
ingar viðskiptahallans, eða u.þ.b. 4/5 hlutar hans skýrist af meiri
fjármunamyndun, en þáttur einkaneyslu var þó öllu meiri á öðrum
fjórðungi.
Viðskiptahallann á fyrstu sex mánuðum ársins má að stærstum
hluta rekja til vöru- og þjónustuviðskipta. Halli á jöfnuði þáttatekna
var þó helmingi meiri en á sama tíma í fyrra. Vaxtagjöld jukust um
ríflega 10 ma.kr. á milli fyrsta og annars ársfjórðungs sem er um 42%
aukning. Erlendar skuldir þjóðarbúsins jukust hins vegar um ríflega
15% á sama tímabili og því ljóst að aukin vaxtagjöld má að miklu leyti
rekja til breytinga á gengi krónunnar og lakari lánskjara.
Halli á vöruviðskiptum fyrstu átta mánuði ársins nam alls tæplega
95 ma.kr. en var ríflega 63 ma.kr. á sama tímabili í fyrra mælt á föstu
gengi. Líkt og við síðustu útgáfu Peningamála er vöruskiptahallinn
drifinn áfram af miklum vexti innflutnings. Samkvæmt útreikningum
Hagstofu Íslands hefur magn innflutnings aukist um tæp 12% milli
ára en heildarverðmæti um tæplega 30%. Á sama tíma hefur magn
útflutnings dregist saman um 6% en útflutningsverðmæti aukist um
rúm 15%. Sem fyrr er hlutur fjárfestingar- og rekstrarvöru sem teng-
ist stóriðjuframkvæmdum mikill í heildarinnflutningi en framkvæmdir
hafa nú náð hámarki og því búist við að stórlega dragi úr þessum
þætti innflutnings á næstu mánuðum. Lítið hefur hins vegar dregið
úr innflutningi neysluvara það sem af er ári og er bílainnflutningur til
að mynda enn líflegur þrátt fyrir að hann hafi verið heldur minni und-
anfarna mánuði en fyrir ári.
Halli á þjónustuviðskiptum við útlönd nam 31 ma.kr. á fyrri
helmingi ársins sem er rúmlega tvöföldun frá sama tíma í fyrra. Tekjur
af erlendum ferðamönnum voru um 10½ ma.kr. fyrstu sex mánuði
ársins en útgjöld íslenskra ferðalanga í útlöndum námu hins vegar
ríflega 35 ma.kr.
Erlendar skuldir þjóðarbúsins halda áfram að aukast
Aukinn viðskiptahalli og frekari veiking krónunnar frá því á fyrsta
árs fjórðungi skiluðu sér í versnandi stöðu þjóðarbúsins gagnvart
Mynd VII-1
Undirþættir viðskiptajafnaðar1
1. ársfj. 1999 - 2. ársfj. 2006
Ma.kr.
1. Rekstrarframlög talin með þáttatekjum.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
20062005200420032002200120001999
Þáttatekjujöfnuður
Þjónustujöfnuður
Vöruskiptajöfnuður
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd VII-2
Ársfjórðungslegur viðskiptajöfnuður
1. ársfj. 1997 - 2. ársfj. 2006
% af VLF
Sem hlutfall af VLF (v. ás)
Sem hlutfall af útflutningi vöru og þjónustu (h. ás)
% af útflutningi
-27
-24
-21
-18
-15
-12
-9
-6
-3
0
3
6
-90
-80
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97