Peningamál - 01.11.2006, Page 50

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
50
Gengi krónunnar er einn helsti óvissuþáttur þeirra spáferla sem Seðla-
bankinn birtir í þessu hefti Peningamála. Því er spáð með þjóðhagslík-
ani bankans út frá þeim stýrivaxtaferli sem liggur til grundvallar hverri
spá. Í grunnspánni er gert ráð fyrir að gengi krónunnar lækki smám
saman út spátímabilið en í fráviksspánum hækkar það hins vegar nokk-
uð út spátímabilið enda meira peningalegt aðhald í þeim spám.
Alkunna er að afar erfi tt, ef ekki ógerlegt, er að spá fyrir um
gengissveifl ur. Núverandi aðstæður í þjóðarbúskapnum eru ekki til þess
fallnar að gera það auðveldara. Um leið er ljóst að gengis breytingar
geta haft veruleg áhrif í litlu og opnu hagkerfi eins og því íslenska.
Óvissa vegna gengisþróunar torveldar því spágerð og framkvæmd
framsýnnar peningastefnu.
Reynslan sýnir að veður skipast oft skjótt í lofti og óvæntar geng-
isbreytingar hafa stundum gert niðurstöður spáa gagnslausar og verð-
bólguáhrif gengislækkunar hafa stundum grafi ð undan að haldi pen-
ingastefnunnar á skömmum tíma. Hröð gengislækkun krón unnar fyrr á
þessu ári er gott dæmi um það. Mikilvægt er því að gera sér grein fyrir
mögulegum áhrifum helstu óvissuþátta á þróun efnahagsmála og taka
tillit til þeirra við mótun peningastefnunnar.
Áhrif 20% gengislækkunar á fyrsta fjórðungi næsta árs
Í þessari rammagrein eru skoðuð áhrif þess ef gengi krónunnar lækkaði
um 20% á fyrsta fjórðungi næsta árs.1 Bornir eru saman þrír spáferlar
sem fengnir eru með hermunum þjóðhagslíkansins: Í fyrsta lagi spáfer-
ill sem byggist á peningastefnuviðbrögðum án gengisskellsins. Þetta
er önnur fráviksspáa, sem rætt er um í megintexta þessa heftis Pen-
ingamála. Í öðru lagi verðbólguferill sem byggist á sömu forsendu um
þróun stýrivaxta en með gengislækkuninni á fyrsta fjórðungi næsta árs.
Loks er spáferill sem byggist á því að peningastefnan bregðist við verð-
bólguáhrifum gengisskellsins með því að herða aðhaldið enn frekar.
Verðbólga yrði mikil og langvarandi og kallaði á stóraukið
peningalegt aðhald...
Ekki kemur á óvart að verðbólguþróunin verður afar óhagstæð ef
gengið lækkar um 20% á fyrsta fjórðungi næsta árs. Í stað hraðrar
verðbólguhjöðnunar yrði verðbólga enn um 7% á næsta ári sem er
svipað og spáð er fyrir yfi rstandandi ár. Ef peningastefnan bregst ekki
sérstaklega við gengisskellnum verður hún enn tæp 5% við lok spá-
tímabilsins og verðbólgumarkmið Seðlabankans næst ekki fyrr en undir
lok þessa áratugar. Ekki er hægt að útiloka að hjöðnunin tæki enn lengri
tíma ef háar verðbólguvæntingar festust í sessi vegna aðgerðaleysis
bankans. Því er ljóst að Seðlabankinn gæti aldrei horft aðgerðalaus á
slíka framvindu. Verðbólgan hjaðnar hraðar í hermunum þar sem pen-
ingastefnan bregst við gengisskellnum, en vegna þess að áhrifa herts
aðhalds gætir með þó nokkurri töf er verðbólguþróunin svipuð fram á
mitt ár 2008. Verðbólgumarkmiðið næst á fyrri hluta ársins 2009 með
því að stýrivextir hækki á örfáum mánuðum í 18% og haldist óbreyttir
til ársloka 2008.
... sem gæti leitt til verulegs samdráttar í efnahagslífinu
Gengislækkun hefur jákvæð áhrif á vöxt útfl utnings en aukið peninga-
legt aðhald leiðir til meiri samdráttar innlendrar eftirspurnar, einkum
á árunum 2008 og 2009. Útfl utningsáhrifi n eru þyngri á metunum á
næsta ári og hagvöxtur yrði því meiri á því ári. Samdráttur innlendr-
ar eftirspurnar vegur hins vegar mun þyngra þegar fram í sækir og
hagvaxtar horfur eru mun dekkri upp úr miðju ári 2008 og til loka þessa
ára tugar í tilviki gengislækkunarinnar.
Rammagrein IX-1
Hvað gerist ef gengi
krónunnar gefur
verulega eftir?
1. Í framhaldinu er gengi krónunnar spáð af þjóðhagslíkani Seðlabankans sem gerir ráð
fyrir styrkingu krónunnar í kjölfarið, mismikilli eftir því hvaða stýrivaxtaferill er lagður til
grundvallar.
Fráviksspá með peningastefnuviðbrögðum:
Án gengisskells
Með gengisskelli en án frekari viðbragða
Með gengisskelli og frekari viðbrögðum
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd 1
Áhrif 20% gengislækkunar á fyrsta
ársfjórðungi 2007 á verðbólgu
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2008200720062005