Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 73

HRÆRINGAR INNAN PENINGAHAGFRÆÐINNAR
OG STARFSEMI SEÐLABANKA
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
73
vegar heildarjafnvægisnálgun í anda raunhagsveifl uskólans og hins
vegar skýrt hlutverk markaðsbresta í anda Keynes og Phelps. Heildar -
jafnvægisnálgunin felur í sér að jafnvægissambönd eru leidd út frá
hámörkunarvanda framsýnna heimila, fyrirtækja og stjórnvalda í pen-
inga- og ríkisfjármálum við skilyrði óvissu. Þetta treystir hagfræðileg-
an grunn nýkeynesískra líkana samanborið við forvera þeirra og veitir
þeim nokkra vörn gegn gagnrýni Lúkasar (e. the Lucas critique).2 Til-
vist markaðsbresta af ýmsu tagi, t.d. ófullkomin samkeppni, tregbreyt-
anlegt verð, misleitni (e. heterogeneity) á vinnumarkaði og upplýs-
ingavandi á mörkuðum, felur í sér að peningastefna gegnir mikilvægu
hagstjórnarhlutverki.
Umræða líðandi stundar um viðeigandi framsetningu nýkeynes-
ískra líkana, sem endurspeglast að nokkru í þessari grein, gefur þó til
kynna að enn séu ýmis álitamál til staðar. Ólíkar aðferðir standa enn
andspænis hvorar öðrum og gefa tilefni til ólíkra stefnuráðlegginga.
Krugman (2000) og Mankiw (2006) tala báðir um að vopnahlé ríki en
ekki sátt um þessa nálgun. Saga þjóðhagfræðinnar einkennist af tíðum
byltingum og gagnbyltingum og því er of snemmt að spá fyrir um líf-
tíma nýkeynesísku nálgunarinnar.
Framfarir hagfræðikenninga eru ekki bundnar við þjóðhagfræð-
ina. Fyrir tuttugu árum var peningahagfræðin á undanhaldi og á skjön
við bæði nýjustu strauma innan þjóðhagfræðinnar og þá mynd sem
seðlabankar höfðu af mikilvægi og virkni peningastefnu. Walsh (2006)
bendir á að líkön peningahagfræðinnar á þessum tíma hafi verið kyrr-
stæð (e. static) líkön án vel skilgreinds hagfræðilegs grunns og sam-
kvæmt þeim var stjórntæki seðlabanka enn peningamagn í umferð
þótt fl estir seðlabankar beittu vaxtastýringu fremur en stýringu á fram-
boði peninga.
Helsti vaxtarbroddur peningahagfræðinnar á þessum tíma fólst í
greiningu á getu peningayfi rvalda til að standa við skuldbindingar sínar
um að tryggja verðlagsstöðugleika miðað við þær hvatir sem seðla-
bankastjórar standa frammi fyrir í starfi sínu (sjá Kydland og Prescott,
1977, og Barro og Gordon, 1983). Þessi vaxtarbroddur fylgdi í kjölfar
áherslna á framsýnar væntingar og uppgangs stofnanahagfræðinnar.
Meginhugsunin í þessum greinaskrifum var að þó að æskilegt sé að
seðlabankar haldi verðbólgu lágri, geti þeir ekki skuldbundið sig til að
tryggja verðlagsstöðugleika á trúverðugan hátt. Búist almenningur við
lágri verðbólgu í takt við yfi rlýsingar peningayfi rvalda sé of freistandi
fyrir seðlabanka að reyna að draga úr atvinnuleysi og stuðla að auknum
hagvexti með því að leyfa verðbólgunni að vera aðeins hærri en stefnt
2. Lucas (1976) lagði áherslu á mikilvægi væntinga í hagfræðilíkönum og möguleg áhrif
stefnubreytinga stjórnvalda í peninga- og ríkisfjármálum á þessar væntingar. Hann benti á
að óráðlegt sé að treysta um of á tölfræðilegt samband á milli hagstærða og reyna að nýta
það í hagstjórnarlegum tilgangi. Væntingar taki mið af breyttri stefnu, sem geti leitt til þess
að tölfræðilegt samband á milli hagstærða breytist. Líkön, sem eiga að greina áhrif hags-
tjórnaraðgerða, þurfi að taka mið af því að aðgerðirnar breyti hegðun fólks. Þessi gagnrýni
Lúkasar beindist einkum að Phillipsferli þess tíma, sem virtist benda til þess að peningayfir-
völd gætu valið á milli þess að lágmarka atvinnuleysi eða verðbólgu. Gagnrýnin hefur hins
vegar almennari skírskotun. Heildarjafnvægislíkön, sem ganga út frá hámörkunarvanda
heimila og fyrirtækja við skilyrði óvissu, eru ekki jafn viðkvæm fyrir þessari gagnrýni þar
sem hegðun markaðsaðila tekur mið af stefnumörkun stjórnvalda í peninga- og ríkisfjár-
málum. Stuðlagildi í jafnvægisskilyrðum DSGE-líkana eru því vel skilgreind föll af undirliggj-
andi kerfislægum stuðlagildum framleiðslu- og nytjafalla auk verðaðlögunarferilsins.