Peningamál - 01.03.2007, Síða 17

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
17
Heimildir: Bloomberg, NYMEX, Reuters EcoWin.
US$/fat
Mynd II-9
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
Mánaðarlegar tölur janúar 2002 - desember 2009
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
Framvirkt verð á hráolíu
0
10
20
30
40
50
60
70
80
20092008200720062005200420032002
að um u.þ.b. þriðjung frá árinu 2004. Á seinustu átján mánuðum hafa
bræðsluafurðir hækkað gífurlega í verði eða um þrjá fjórðu frá miðju
ári 2005. Markaðsástand er gott á nær öllum mörkuðum botnfiskaf-
urða og samkeppnisstaða íslenskra afurða hefur verið sterk. Eftirspurn
hefur farið vaxandi um leið og dregið hefur úr framboði. Eftirspurn
og sala á kældum sjávarafurðum og tilbúnum fiskréttum fer vaxandi.
Aukin áhersla neytenda á ferskleika og hollustu, sérstaklega efnaðri
neytenda, hefur ýtt undir neyslu sjávarafurða. Þannig jókst neysla
sjávarafurða á hvert heimili í Bretlandi, stærsta markaði Íslendinga
með sjávarafurðir, um 6% á sl. ári og sala á ferskum sjávarafurðum
enn meira eða um 10%. Þetta hefur þrýst verðinu upp undanfarin
tvö ár. Skoðun flestra markaðsaðila er að ekki séu tök á að knýja
fram umtalsverðar verðhækkanir umfram það sem náðst hefur og að
verðlag í byrjun árs 2007 sé nálægt efri mörkum. Nokkrar verðhækk-
anir eru þó taldar líklegar á næstu mánuðum en þó mun minni en sést
hafa á undanförnum misserum. Svipaða sögu er að segja af fiskmjöli
og lýsi, eftirspurn fer vaxandi vegna aukins fiskeldis í Norður-Evrópu,
Suður-Ameríku og Asíu. Hún hefur knúið verðið upp en á sama tíma
og dregið hefur úr framboði vegna minni afla bræðslufisks. Líkur eru
taldar á því að verðið haldist óbreytt í stórum dráttum á næstu miss-
erum. Í grunnspánni er gert ráð fyrir því að verðlag sjávarafurða hækki
um rúmlega 5% milli ársins 2006 og þessa árs, um 3% á því næsta og
2% árið 2009 (sjá mynd II-10).
Framvirkt verð bendir til hækkandi olíuverðs og lækkandi álverðs
Frá því síðsumars 2006 tók olíuverð að lækka og í janúar sl. hafði
verðið lækkað um 30% frá hámarki í júlí árið 2006, en hefur hækkað
nokkuð eftir það. Á fyrsta fjórðungi þessa árs var olíuverð að meðaltali
12% lægra en meðalverð sl. árs. Framvirkt verð fer hækkandi í ár og
fram á það næsta (sjá mynd II-9). Í spánni er reiknað með að með-
alverð olíu í ár verði um 5% lægra en að meðaltali árið 2006. Gert er
ráð fyrir að þróunin snúist við á seinni hluta þessa árs og að olíuverð
verði um 7% hærra á næsta ári en það var að meðaltali á þessu ári.
Árið 2009 er síðan gert ráð fyrir nánast óbreyttu verði frá árinu áður.
Álverð hefur hækkað gríðarlega á undanförnum árum og hefur
nær tvöfaldast frá árslokum 2003. Ál hefur þó hækkað minna en
ýmsir aðrir málmar, t.d. kopar. Verðhækkun málma hefur verið knúin
áfram af örum vexti eftirspurnar í Kína og öðrum Asíulöndum, aukn-
um hagvexti í þróuðum löndum og hækkandi framleiðslukostnaði
vegna hærra raforku- og súrálsverðs. Sakir mikillar sölu hefur gengið
á birgðir um leið og verð hefur hækkað. Notkun umframframleiðslu
er talin hafa verið á bilinu 300-400 þús. tonn á sl. ári. Á fyrri helmingi
þessa árs er áfram búist við að birgðastaða verði þröng og framleiðsla
anni vart eftirspurn, en að jafnvægi ríki á milli notkunar og fram-
leiðslu síðar á árinu. Verðið ætti því að haldast hátt eitthvað fram eftir
árinu. Hins vegar er reiknað með offramboði á næsta ári. Þá er gert
ráð fyrir að álframleiðsla aukist á ný á heimsvísu en eftirspurn standi
í stað eða dragist jafnvel saman. Þá er talið að framleiðslukostnaður
taki að lækka, auk þess sem áhrifa vogunarsjóða og spákaupmanna
gæti síður. Framvirkir samningar benda til þess að álverð taki að lækka
á síðari hluta þessa árs og lækki enn frekar á næstu árum (sjá mynd
Heimildir: Hagstofa Íslands, London Metal Exchange, NYMEX,
Seðlabanki Íslands.
Jan. 1999 = 100
Mynd II-10
Verð á sjávarafurðum (í erl. gjaldmiðli) og áli
Verð sjávarafurða alls (v. ás)
Álverð (h. ás)
- Spá -
90
95
100
105
110
115
120
125
130
1.000
1.250
1.500
1.750
2.000
2.250
2.500
2.750
3.000
‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99
$/tonn