Peningamál - 01.03.2007, Qupperneq 34

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
34
... sem eykst verulega árið 2009
Á árinu 2009 er gert ráð fyrir að tekjur ríkissjóðs lækki um 9% að
raungildi, eða tæpa 30 ma.kr., mest af sömu ástæðum og árið áður
auk þess sem vaxtatekjur lækka í takt við lækkandi innlenda vexti.
Útgjöld ríkissjóðs aukast um 2½% vegna aukinna samneyslu- og til-
færsluútgjalda, m.a. vegna meira atvinnuleysis. Halli á rekstri ríkissjóðs
eykst því í sem nemur 4,6% af landsframleiðslu eða 60 ma.kr. Verri
afkoma ríkissjóðs á árunum 2008 og 2009 stafar að hluta af for-
sendum um minni tekjur af skattgreiðslum fyrirtækja. Ef hins vegar
skattgreiðslur yrðu svipaðar á þessum árum og spáð er í ár yrði, að
öðru óbreyttu, jöfnuður á ríkissjóði árið 2008 og halli 3% af lands-
framleiðslu í stað 4,6% 2009.
Svipuð þróun hjá sveitarfélögum og ríki á næstu árum
Eins og getið var hér að framan er áætlað að afkoma sveitarfélaga hafi
verið töluvert betri en áður var talið eftir endurskoðun þjóðhagsreikn-
inga í mars, og að afgangur á rekstri þeirra hafi numið ½ prósentu af
landsframleiðslu hvort árið, 2005 og 2006.
Samneysluútgjöld sveitarfélaga hafa vaxið jafnt og þétt undan-
farin ár og útsvarsheimildir þeirra nánast verið fullnýttar. Mörg sveit-
arfélög hafa gefið eftir, að hluta eða fullu, þann tekjuauka sem þau
áttu kost á í kjölfar hærra fasteignaverðs. Fjárfesting sveitarfélaga
hefur einnig verið mikil og fylgt uppbyggingu.
Í grunnspá er gert ráð fyrir svipaðri þróun á yfirstandandi ári og
undangengin ár. Spáð er heldur betri afkomu sveitarfélaga í ár en í
fyrra þar sem umsvif og launatekjur aukast enn. Árin 2008 og 2009
er því hins vegar spáð að húsnæðisverð lækki og hægi á launaþróun
og að halli á rekstri sveitarfélaga verði 10-15 ma.kr. eða um 1% af
landsframleiðslu árið 2009.
Hagsveiflan í opinberum búskap
Hagur ríkissjóðs batnar yfirleitt í uppsveiflu. Þá dragast skattleysis-
mörk gjarnan aftur úr tekjum, einkaneysla vex meira en samneysla
og tekjutilfærslur vaxa hægt. Aukin einkaneysla fer yfirleitt saman við
raungengishækkun hér á landi, innflutningur eykst, samsetning neysl-
unnar breytist og meira er keypt af háskattaðri vöru. Þegar dregur
saman í hagkerfinu snýst þetta jafnan við og afkoman versnar.
Á mynd V-4 er sýndur metinn hagsveifluþáttur í opinberum
búskap samkvæmt grunnspá nú og spánni sem birt var í nóvember
Tafl a V-3 Fjármál sveitarfélaga 2005-20091

% af landsframleiðslu 2005 2006 2007 2008 2009
Tekjur 13,0 13,0 13,1 13,3 13,4
Gjöld 12,5 12,5 12,6 13,4 14,5
Afkoma 0,5 0,5 0,6 -0,2 -1,1
Hreinar skuldir 3,6 3,2 2,5 2,8 3,8
Heildarskuldir 6,7 6,3 5,7 6,1 7,2
1. Uppsetning þjóðhagsreikninga.
Heimildir: Hagstofa Íslands, spá Seðlabankans fyrir árin 2007-2009.
Mynd V-4
Sveifluleiðrétt afkoma hins opinbera
2000-2009
% af VLF
Heimild: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
Sveifluleiðrétt afkoma PM 2007/1
Sveifluleiðrétt afkoma PM 2006/3
Afkoma PM 2007/1
Afkoma PM 2006/3