Peningamál - 01.03.2007, Side 37

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
37
Erlendum starfsmönnum á íslenskum vinnumarkaði hefur fjölgað
verulega á undanförnum árum. Fjölgunin eykur framleiðslugetu
þjóð arbúskaparins og getur haft áhrif á launa- og framleiðniþróun
og hversu lítið atvinnuleysi samræmist lágri verðbólgu. Innfl utningur
vinnuafl s hefur hins vegar ekki aðeins áhrif á framboðshlið þjóð-
arbúskaparins heldur einnig á eftirspurnarhliðina, því að erlendir
starfsmenn eru einnig neytendur vöru og þjónustu. Áhrif innfl utts
vinnuafl s á jafnvægi framboðs og eftirspurnar eru margþætt og áhrif
á verðbólguþróun ekki augljós.
Áhrif á eftirspurnarhlið þjóðarbúskaparins
Innfl utningur vinnuafl s hefur áhrif á eftirspurn í þjóðarbúskapnum í
gegnum kaup á vöru og þjónustu. Erlendir starfsmenn kaupa mat,
varanlega neysluvöru og þurfa húsnæði. Líklegt er að það hafi áhrif
á neysluhegðun þeirra hversu lengi þeir hyggjast dvelja í landinu.
Stór hluti erlendra starfsmanna undanfarin ár kom hingað til lands
aðeins til tímabundinna verkefna, einkum við stóriðjuframkvæmdir.
Líklegt er að eyðsla þeirra hér á landi umfram brýnar nauðsynjar sé
því minni en ella og þeir hafi sparað og sent hluta tekna sinna til
heimalandsins. Hafi þetta verið raunin hafa áhrif erlends vinnuafl s
á eftirspurn verið mun minni en ef starfsfólkið hygði á varanlega
búsetu.
Fjölgun erlendra starfsmanna til varanlegrar búsetu eykur eftir-
spurn eftir húsnæði. Vegna þess að það tekur framboð húsnæðis
nokkurn tíma að aðlagast aukinni eftirspurn, þrýstir óvænt eftir-
spurnaraukning upp húsnæðisverði. Hækkun húsnæðisverðs eykur
getu eigenda húsnæðis til lántöku með veði í því og eykur þannig
almenna eftirspurn. Hækkun húsnæðisverðs hér á landi á undan-
förnum árum á sér þó líklega að mestu aðrar skýringar en aukna
eftirs purn erlendra starfsmanna, þar sem stór hluti þeirra hefur
komið hingað til tímabundinna starfa og búið í húsnæði á vegum
atvinnurekenda.
Áhrif á framboðshlið þjóðarbúskaparins
Aukið framboð erlends vinnuafl s kann að hafa veruleg áhrif á laun
og framleiðni og þar með á verðbólgu og stjórn peningamála.
Hversu mikil áhrifi n verða er nátengt eiginleikum, bæði innlendra og
erlendra starfsmanna, og samspili þar á milli.
Áhrif á launaþróun geta komið fram með þrennum hætti
sem leiðir til mismunandi áhrifa á verðbólgu. Ef framleiðni innfl utta
vinnuafl sins er minni en þess sem fyrir er, getur tímabundið hægt á
heildarlaunabólgu vegna minni heildarframleiðni, en það hefði ekki
áhrif á launakostnað á framleidda einingu og verðbólguþrýsting.
Áhrif á peningastefnuna verða því engin.
Ef innfl utt vinnuafl kemur í stað innlends vinnuafl s með svip-
aða framleiðni yrðu áhrifi n á heildarframleiðni engin, en jákvæð ef
nýliðarnir koma í stað vinnuafl s sem er minna framleiðið en þeir. Þá
kæmi aukin framleiðni fram í minni launakostnaði á framleidda ein-
ingu og þar með yrði verðbólguþrýstingur minni.
Ef innfl utt vinnuafl býr yfi r hæfni sem skortur er á eykur það
skilvirkni á framboðshlið þjóðarbúskaparins um leið og það dregur
úr launabólgu. Aukið framboð erlends vinnuafl s leiðir því til þess
að launakostnaður á framleidda einingu eykst hægar en ella. Minna
misgengi framboðs og eftirspurnar getur einnig haft í för með sér
lækkun náttúrulegs atvinnuleysis þannig að atvinnuleysi gæti minnk-
að meira án þess að verðbólguþrýstingur myndist.
Rammagrein VI-1
Áhrif erlends vinnuafls
á verðbólgu