Peningamál - 01.03.2007, Page 39

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
39
Niðurstöður könnunarinnar sem gerð var í febrúar sýna að
eftir spurn fyrirtækja virðist síst minni en í sambærilegri könnun í des-
ember. Um 4% fleiri fyrirtæki hugðust fjölga starfsmönnum á næstu
sex mánuðum en þegar spurt var í desember, eða um 45%. Færri
fyrirtæki vilja hins vegar fækka starfsmönnum eða um 6%. Töluverður
munur er á afstöðu fyrirtækja eftir staðsetningu. Helmingur fyrirtækja
á höfuðborgarsvæðinu vill fjölga starfsmönnum en um þriðjungur
fyrirtækja á landsbyggðinni. Mun fleiri fyrirtæki á landsbyggðinni vilja
fækka starfsmönnum en á höfuðborgarsvæðinu. Minni bjartsýni á
landsbyggðinni endurspeglast í afstöðu framleiðslufyrirtækja. Meðal
þeirra vildu fleiri fyrirtæki fækka starfsmönnum í febrúar sl. en í des-
ember. Hins vegar var töluvert meiri vilji fyrirtækja í öllum öðrum
atvinnugreinum til að fjölga starfsfólki að verslun undanskilinni.
Launahækkanir á almennum markaði hafa ekki verið meiri frá því
að mælingar hófust
Launavísitalan hækkaði um 9,5% milli ára. Frá því að farið var að birta
launavísitölu árið 1989 hafa launabreytingar á vinnumarkaði ekki verið
jafn miklar á milli ára og í fyrra. Næst þessu kom árið 1998 í kjölfar
launakerfisbreytinga hjá ríkinu. Í fyrra hækkuðu hins vegar laun jafn
mikið hjá opinberum starfsmönnum og á almennum markaði.1
Launahækkanir á almennum vinnumarkaði tóku kipp í kjölfar
samkomulags milli Alþýðusambands Íslands (ASÍ) og Samtaka atvinnu-
lífsins (SA) um mitt ár. Samkvæmt launavísitölu fyrir almenna vinnu-
markaðinn hækkuðu laun á seinni hluta ársins um 11,1% frá fyrra ári.
Laun verkafólks hækka mest ...
Hækkun launa á seinni hluta ársins var einna mest meðal verkafólks
(13,2%), enda ofangreint samkomulag ASÍ og SA þannig úr garði
gert að það skilaði mestu til þessa hóps. Laun iðnaðarmanna hækk-
uðu minnst (9,5%), en hafa verður í huga að aðeins er um breytingu
reglulegra launa án uppmælingar að ræða. Niðurstöðurnar eru því
ekki endilega vísbending um áhrif innflutts vinnuafls á laun þessa
hóps. Hækkun annarra starfshópa á seinni hluta ársins var svipuð og
að meðaltali á almennum vinnumarkaði.
... en laun í verslun minnst
Launabreytingar á seinni hluta ársins voru mestar í samgöngum og
flutningum (13,9%) og fjármálaþjónustu (12,3%).2 Meiri hækkanir í
þessum greinum endurspegla að nokkru leyti meiri samningstengdar
breytingar á tímabilinu. Hækkun í byggingariðnaði var minni en meðal-
talshækkun launa á almennum vinnumarkaði, sem endurspeglar hlut
iðnaðarmanna í greininni. Hækkun í verslun og þjónustu var sýnu
Heimild: Capacent Gallup.
Mynd VI-5
Hlutfall fyrirtækja sem vilja fjölga eða fækka
starfsmönnum á næstu 6 mánuðum
%
Hlutfall fyrirtækja sem vilja fjölga starfsmönnum
Hlutfall fyrirtækja sem vilja fækka starfsmönnum
0
10
20
30
40
50
‘072006200520042003‘02
Se
pt
.
Se
pt
.
Fe
b.
Se
pt
.
Fe
b.
O
kt
.
Fe
b.
M
aí
Fe
b.
Se
pt
.
D
es
.
Fe
b.
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-6
Vísitala launa á almennum vinnumarkaði
eftir starfsstétt
%
Stjórnendur
Sérfræðingar
Tæknar og sérmenntað starfsfólk
Skrifstofufólk
Þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólk
Iðnaðarmenn
Verkafólk
6
7
8
9
10
11
12
13
14
4. ársfj. ‘063. ársfj. ‘062. ársfj. ‘061. ársfj. ‘06
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-7
Vísitala launa á almennum vinnumarkaði
eftir atvinnugrein
%
Iðnaður
Byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð
Verslun og ýmis viðgerðarþjónusta
Samgöngur og flutningar
Fjármálaþjónusta, lífeyrissjóðir og vátryggingar
6
8
10
12
14
16
4. ársfj. ‘063. ársfj. ‘062. ársfj. ‘061. ársfj. ‘061. Hagstofa Íslands hefur nýverið birt launavísitölur fyrir árin 2005 og 2006 þar sem laun
bankamanna eru tekin með almennum markaði enda var bankakerfið að mestu einkavætt
frá árinu 2003. Hagstofan birtir nú einnig laun eftir starfshópum og atvinnugreinum á
almennum vinnumarkaði.
2. Stærð einstakra starfsstétta getur verið breytileg á milli atvinnugreina. Til dæmis starfa fáir
verkamenn í atvinnugreininni fjármálaþjónusta, lífeyrissjóðir og vátryggingar en margir
sérfræðingar. Að sama skapi starfa margir verkamenn í atvinnugreininni iðnaður en færri
sérfræðingar. Því geta verið tengsl á milli launaþróunar einstakra starfsstétta og atvinnu-
greina.