Peningamál - 01.03.2007, Page 40

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
40
minnst (9,9%) og gætir þar líklega áhrifa mikillar starfsmannaveltu,
aukinnar hlutdeildar yngra starfsfólks, en minni hækkun í þessum
greinum kann einnig að vera vísbending um tímabundin áhrif aukins
framboðs erlends vinnuafls.3
Nokkurt launaskrið enn fyrir hendi
Þrátt fyrir miklar samningsbundnar launahækkanir á síðasta ári er enn
nokkurt launaskrið fyrir hendi ef miðað er við hækkun launavísitölu í
janúar (3,5%). Hækkunin var töluvert umfram umsamdar launahækk-
anir sem þá komu til framkvæmda.4 Launakostnaður atvinnurekenda
jókst einnig frá og með 1. janúar um ½ prósentu, vegna aukins fram-
lags launagreiðenda í sameignarlífeyrissjóði starfsmanna.
Hækkun launa langt umfram framleiðni
Opnun íslensks vinnumarkaðar fyrir starfsmönnum frá ESB-8-ríkj-
unum hefur að líkindum létt verulega á undirliggjandi launaþrýstingi
á vinnumarkaði og skýrir ofmat Seðlabankans á launabreytingum í
kjölfar samkomulags á vinnumarkaði sl. sumar. Eins og fram kemur
í rammagrein VI-1 gæti framleiðni hafa aukist vegna innflutnings
vinnuafls, en vart nægilega mikið til að vega upp miklar launabreyt-
ingar undangengin misseri.
Óvissa vegna komandi kjarasamninga
Til viðbótar við óvissu um framboð erlends vinnuafls er fram líða
stundir, er einnig töluverð óvissa um launaþróun næstu ára, því að
flestir kjarasamningar á almennum vinnumarkaði renna út um næstu
áramót og í kjölfarið fylgja samningar stærstu hópa opinberra starfs-
manna. Óvissan lýtur bæði að hækkun launakostnaðar sem í samn-
ingunum mun felast og gildistíma þeirra. Venja er að fyrsta hækkun
samnings sé mest og ólíklegt verður að telja að upphafshækkun næstu
kjarasamninga verði minni en umsamda launahækkunin sem tók gildi
1. janúar í ár og var 2,9%.
Verðbólguþróun á yfirstandandi kjarasamningstímabili kann
að mæla gegn kjarasamningi til langs tíma, en forsenda hans var
að verðbólga yrði í samræmi við verðbólgumarkmið Seðlabankans.
Tvisvar á samningstímabilinu reyndi á endurskoðunarákvæði samn-
ingsins vegna verðbólgu umfram markmið. Kaupmáttur hefur hins
vegar aukist töluvert á samningstímanum eða um tæp 7% frá árinu
2003. Laun verkafólks, sem eru háðust umsömdum launahækkunum,
hafa einnig hækkað mikið undangengin ár. Tvennt mun líklega skipta
mestu máli um launahækkanir næstu samninga og tímalengd þeirra:
annars vegar framboð erlends vinnuafls og hins vegar traust samn-
ingsaðila á að verðbólgumarkmiðið náist í nánustu framtíð.
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-8
Launavísitala og kaupmáttur launa
Janúar 2000 - febrúar 2007
Breyting frá fyrra ári (%)
Launavísitala
Kaupmáttur launa
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
20072006200520042003200220012000
3. Starfsmenn áttu ekki rétt á launahækkunum í kjölfar niðurstöðu samkomulags á vinnu-
markaði sl. sumar ef þeir höfðu ekki starfað samfellt hjá sama atvinnurekanda frá júní árið
2005.
4. Umsamin launahækkun sem kom til framkvæmda 1. janúar sl. var almennt um 2,9% en
hærri fyrir einstaka hópa.