Peningamál - 01.03.2007, Page 64

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
64
Staða efnahagsmála Nýja-Sjálands og Íslands er að mörgu leyti lík. Eftir
öfl ugt hagvaxtarskeið einkennist þjóðarbúskapur beggja landa af þjóð-
hagslegu ójafnvægi sem birtist m.a. í verulegum viðskiptahalla, spennu
á vinnumarkaði og kraftmiklum vexti innlendrar eftirspurnar. Ör vöxt-
ur einkaneyslu beggja hefur einkum verið drifi nn áfram af aukinni
skuldasöfnun heimila á móti vaxandi húsnæðisauði eftir að uppstokk-
un á lánamarkaði og aukin eftirspurn leiddu til verulegrar hækkunar
húsnæðis verðs. Seðlabankar beggja ríkja hafa brugðist við auknum
verðbólguþrýstingi með auknu peningalegu aðhaldi. Vaxtamunur við
útlönd hefur vaxið hröðum skrefum og vakið áhuga erlendra fjárfesta.
Bæði löndin eru því vinsæll áfangastaður fjárfesta sem stunda vaxta-
munarviðskipti og erlendir aðilar hafa gefi ð út mikið magn skuldabréfa
í gjaldmiðlum landanna á erlendum mörkuðum. Alþjóðastofnanir hafa
haft áhyggjur af of litlu aðhaldi í stjórn ríkis fjármála í báðum löndum,
þrátt fyrir hraða lækkun skulda hins opin bera, og kallað eftir betri
samhæfi ngu fjármála- og peningastefnu og umræða um virkni pen-
ingastefnunnar hefur sömuleiðis verið fyrir ferðarmikil. Hugmyndir um
nýjar leiðir við stjórn peningamála hafa jafnframt skotið upp kollinum í
báðum löndum.
Ójafnvægið meira hér á landi
Staða efnahagsmála er þó ekki að öllu leyti eins í báðum löndum.
Ójafnvægið er augljóslega meira í íslenska þjóðarbúskapnum en í hin-
um nýsjálenska. Viðskiptahalli Íslands var í fyrra meira en tvöfalt meiri í
hlutfalli af landsframleiðslu, verðbólga er um tvöfalt meiri hér og stýri-
vextir sömuleiðis. Samsetning viðskiptahalla landanna er einnig ólík.
Halli þáttatekjujafnaðar vegur þyngst í viðskiptahalla Nýja-Sjálands en
stærsti hluti hallans hér skýrist af halla á vöruskiptajöfnuði.1 Verðbólgu-
markmiðið virðist einnig veita verðbólguvæntingum betri kjölfestu í
Nýja-Sjálandi enda hefur verðbólga verið bæði lægri og stöðugri þar
en hér undanfarinn áratug, en Nýja-Sjáland var fyrst landa til að taka
upp formlegt verðbólgumarkmið árið 1990.
Aðlögun að jafnvægi hægari en seðlabankar landanna spáðu
Seðlabankar beggja landa glíma við áþekk viðfangsefni. Áhersla er
lögð á að vinda ofan af þjóðhagslegu ójafnvægi sem er uppspretta
verðbólguþrýstings. Seðlabanki Nýja-Sjálands hækkaði vexti fyrr í þess-
um mánuði en hafði fram að því haldið þeim óbreyttum frá árslokum
2005. Vöxtur efnahagslífsins á síðasta ári kom nýsjálenska seðlabank-
anum á óvart því að spár bankans höfðu gert ráð fyrir hraðari aðlögun
Viðauki 2
Áþekk staða efnahagsmála
Nýja-Sjálands og Íslands
1. Halli á jöfnuði þáttatekna hefur aukist ört hér á landi og hlutur hans í viðskiptahallanum
gæti aukist á næstu árum, sjá rammagrein VII-1.
Heimildir: Seðlabanki Nýja-Sjálands, Seðlabanki Íslands.
% af VLF
Mynd I-1
Viðskiptajöfnuður 1992-2006
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97‘96‘95‘94‘93‘92
Ísland
Nýja-Sjáland
Heimildir: Seðlabanki Nýja-Sjálands, Seðlabanki Íslands.
%
Mynd 2
Stýrivextir 1999-2006
Ársfjórðungsleg meðaltöl
4
6
8
10
12
14
16
20062005200420032002200120001999
Ísland
Nýja-Sjáland
Heimildir: Seðlabanki Nýja-Sjálands, Seðlabanki Íslands.
%
Mynd 3
Verðbólga 1995-2006
0
2
4
6
8
10
‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97‘96‘95
Ísland
Nýja-Sjáland