Peningamál - 01.07.2007, Qupperneq 9

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
9
gert var í mars, en þó ársfjórðungi síðar. Í hinu er reiknað með fram-
kvæmdum Century Aluminium í Helguvík, en í fráviksdæminu í mars
var einnig reiknað með framkvæmdum Alcan í Straumsvík. Áhrifin
eru því töluvert minni. Þessi fráviksdæmi endurspeglast í óvissurófi
verðbólgu-, gengis-, spennu- og vaxtaferlanna. Einkum gæti til muna
óhagstæðari gengisþróun leitt til þess að óhjákvæmilegt yrði að
hækka vexti frekar og halda þeim lengur háum. Eins og fjallað hefur
verið um í fyrri heftum Peningamála getur krónan verið afar næm
fyrir breyttum horfum á alþjóðlegum fjármálamörkuðum. Erlendir
skuldabréfavextir hafa hækkað töluvert að undanförnu, en án þess að
það hafi skilað sér í lækkun gengis krónunnar, enn sem komið er. Það
styður við krónuna að innlendir skammtímavextir eru með því hæsta
sem gerist í heiminum.
Mikil og langvarandi frávik geta grafið undan trausti á
peninga stefnunni
Markmið Seðlabanka Íslands er að verðbólga, reiknuð sem hækkun
vísitölu neysluverðs á tólf mánuðum, sé að jafnaði því sem næst
2½%. Markmiðið er sveigjanlegt að því leyti að ekki er reiknað með
því að Seðlabankinn geti ávallt haldið verðbólgu við markmiðið, en
bankanum ber að sjá til þess að frávik verði hvorki kerfisbundin né
langvarandi. Seðlabankanum er í sjálfsvald sett hvernig hann túlkar
og bregst við frávikum, en ríkar kröfur eru gerðar um gagnsæi í fram-
kvæmd peningastefnunnar og að bankinn haldi fast við markmiðið til
lengri tíma litið.
Verðbólga hefur nú verið yfir markmiði frá maí 2004. Frá upp-
töku verðbólgumarkmiðsins í mars 2001 hefur verðbólga verið frá
1,5% til 9,4% og að meðaltali 4,7%. Jafn mikil og langvarandi frávik
frá markmiði og verið hafa undanfarin þrjú ár grafa óhjákvæmilega
undan trausti á peningastefnunni og leiða til þess að væntingar um
þráláta verðbólgu festast í sessi. Því lengur sem þetta ástand varir, því
brýnna verður að verðbólgan hjaðni sem fyrst varanlega að markmiði.
Áréttað skal að verðbólga sem er að jafnaði í samræmi við markmið
felur í sér að hún getur tímabundið ýmist verið yfir eða undir mark-
miði. Í grunnspánni sem hér er kynnt fer verðbólgan aðeins undir
markmið síðla árs 2009. Frávikið verður þó mjög hóflegt og tímabund-
ið. Í ljósi óvissumatsins eru enn fremur verulegar líkur á að hærri stýri-
vexti þurfi til að verðbólgan verði ekki yfir markmiði í lok spátímans.
Í ljósi þrá látrar verðbólgu undanfarinna ára er hættan á að hún verði
yfir markmiði mun alvarlegri en tímabundið undirskot. Seðlabankinn
mun leggja höfuðáherslu á að verðbólga verði að jafnaði í grennd við
markmiðið, jafnvel þótt tímabundin undir- og yfirskot geti orðið, t.d.
af völdum gengis sveiflna.
Mynd I-6
Verðbólga - fráviksdæmi
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Fráviksdæmi með gengislækkun
Fráviksdæmi með stóriðjuframkvæmdum
Verðbólgumarkmið
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2006 2007 2008 2009 ‘10